Skírnir - 01.01.1960, Side 222

220
Ritfregnir
Skímir
lengi verið litið svo á, að skatta ætti cíS leggja á í skattlegu augnamiSi.
En í því felst einkum jiað tvennt, að skattarnir séu á lagSir til þess aS
standa undir þörfum hins opinbera, en ekki til þess eins að yfirfæra eignir
einstaklinganna til ríkisins, og að þeir séu lagSir á menn í tiltölu viS
greiSslugetu hvers eins-“ t) Allt eru þetta gullvægar meginreglur, sem
löggjafinn verður að halda, ef vel á að fara. Yrði þá eigi Alþingi svo
villugjarnt i skattamálum sem nú er, einkum síðasta áratuginn.
Þá segir á bls. 458 m.a. svo:
„Spurning er, hvort nokkur takmörk séu fyrir því, hversu háan skatt
megi taka. Almennt er játað, að það fái staðizt, þótt samanlagður skattur
á tekjur og eignir sé hærri en tekjufjárhæð nemur. Hins vegar hefur
verið talið, að ekki mætti ganga svo langt í beinum tekjuskatti, að taka
allar tekjur ofan við eitthvert tiltekið hámark, t. d. ef ákveðið væri, að
menn skyldu greiða allt það, sem þeir hefðu umfram eitt hundrað þús-
und krónur, í skatt. Undir óvenjulegum kringumstæðum, svo sem í sam-
bandi við styrjaldarástand, gætu þó slík skattaákvæði staðizt. Þegar spurn-
ing verður um gildi skattalaga, má annars eigi eingöngu líta á skatthæð-
ina, heldur verður einnig að líta á það, til hvers skattinn á að nota. Það
myndi ekki vera talið ólöglegt að gera mönnum að greiða sérstakan eign-
arskatt, t. d. 10% eða 15% af eignum sínum, í sambandi við almennar
ráðstafanir í efnahags- og atvinnumálum. En ef farið væri að leggja því-
líkan skatt á hvað eftir annað með fárra ára millibili, væri hann að sýnu
hæpnari. Þó verður þar að líta á allar aðstæður hverju sinni.“
Svo sem sjá má, tekur höfundur um ýms þessi atriði eigi beina afstöðu
sjálfur. Hefði það þó verið rétt og harla mikilvægt. Ekki verður talið,
að það sé viturleg né heilbrigð skattstefna að leggja skatt á eignir og
tekjur, þann er samanlagður nemur hærri upphæð en tekjufjárhæð. Er
slíkt og í engu samræmi við aðrar reglur höfundar um efnið. Jafnórétt
virðist það að gera mönnum „að greiða sérstakan eignarskatt, t. d. 10%
eða 15% af eignum sínum“, ef ekki kemur til hreint neyðarástand. Yfir-
höfuð virðist ekkert gjald mega skatt kalla, það sem gjaldanda er um
megn að greiða af tekjum sínum á einu ári, og ekkert hærra gjald verð-
ur samrýmt greiningu höfundar hér á undan. Eignaskattar á Islandi hafa
og, að ég ætla, aldrei verið hugsaðir sem annað en tekjuskattar, sem með
nokkrum hætti miðist við eign og tekjur af henni. Svo mun hafa verið
um tíund að fornum lögum, og slík mun enn vera hugsun Alþingis um
hinn svo kallaða eignarskatt.
G. A. Sveinsson.
SigurSur Guðmundsson: Norðlenzki skólinn, 534 bls. — Þórarinn
Björnsson bjó til prentunar. Bókaútgáfa Menningársjóðs, Reykjavík. Prent-
verk Odds Bjömssonar h.f., Akureyri MCMLIX.
!) Leturbreyting mín. G.A.S.