Skírnir - 01.01.1969, Síða 32
30
ARNHEIÐUR SIGURÐARDÓTTIR
SKÍRNIR
En mnndi þá Guðrúnarkviða II hafa einhvern fróðleik að geyma
um þá kvenlegu iðju spjaldvefnaðinn?
í 27. og 28. vísu kvæðisins rifjar Guðrún upp orð móður sinnar,
Grímhildar, er hún telur dótturina á að gefast Atla Húnakonungi og
nefnir henni gersemar margar, sem GuSrúnu muni þá falla í skaut,
svo og konur þær, er muni ganga henni til handa:
Húnskar meyjar,
þær er hlaða spjöldum
ok gera gull fagrt,
svá at þér gaman þykki.
Vísa þessi mun eina heimild6 í fornum bókmenntum um þá list að
gera hlöð, þótt skrautborðar þeir, er svo nefndust, hafi eftir fornrit-
um að dæma verið algengir og þótt tilheyra vönduðum búnaði nor-
rænna manna á víkingaöld og enn síðar. Nægir þar til að nefna
orðið hlaðbúinn, sem víða er haft um kyrtla. Alkunn er merkingin
„ennisband“ (gullhlað), er lengi hefur haldizt.
OrSið húnskur í vísunni var lengi talið dregið af þjóðarheitinu
Húnar. Falk taldi hins vegar,7 að í vísunni væri átt við frankverskar
meyjar, og munu fræðimenn hallast aS því í seinni tíð. Þessu til
stuðnings vitnaði hann til Orkneyinga sögu (86. k.), þar sem gull-
hlaðsins væri getiS líkt og einkennis frankverskra meyja. í eldri
heimild, VölundarkviSu, væri dóttir Frankakonungs nefnd HlaS-
gunnur, en hlað hefði verið spjaldofið band eða borði, og mun það
óumþráttað. Þýzk kona, Margarethe Lehmann-Filhés, varð þó fyrst
til að leiða rök að þessu. Rit hennar Ueber die Brettchenweberei, er
út kom um síðustu aldamót, telst enn í dag grundvallarrit um spjald-
vefnað og sögu hans. í stuttri grein í IV árgangi Eimreiðarinnar
1898 segist henni svo frá, að íslenzka orðmyndin „spjaldofið“ ásamt
íslenzkum vefjarspjöldum og spjaldofnu bandi hafi orðið sér leiSar-
vísir og hvatning til rannsókna á spjaldvefnaði og uppruna hans.
Komst hún hrátt að raun um, að þessi grein vefnaðar hefði eitt sinn
tíðkazt um öll NorSurlönd. SíSar bárust henni fregnir af spjaldvefn-
aði austur í Kákasus. Reyndust spjaldofin bönd enn höfð þar til
skreytinga á klæðum og í belti og altítt að nota í þau gull- eSa silfur-
þráð. Lýsing þýzks mannfræðings á slíkum hlaðvefnaSi austur þar
varð henni hugstæð eða eins og hún sjálf orðar það: „Komu mér þá
í hug orðin í GuSrúnarkviSu II, 26, þar sem segir: „Húnskar meyjar