Skírnir - 01.01.1969, Page 120
114
ROBERT COOK
SKÍRNIR
legt eðli svo að skapari þess blygðaðist sín ekki að skapa sjálfan sig
í mannsmynd.“) Þýðing Guðmundar hljóðar svo:
Jómfrúin dýra, dóttir eigin sonar,
dýrleg og auðmjúk, hæstri tign er gæddist,
eilífa takmark allrar frelsisvonar;
útvaldri þér í göfgri fátækt fæddist
frelsarinn ljúfi, er skapari allra manna
í mannheim niðri mannsins gervi klæddist. (bls. 142)
Aðeins þeir, sem gera sér ekki grein fyrir, að kjarninn í ávarpi
sankti Bernhards er þversögn, geta látið sér þessa þýðingu lynda:
allri náttúrunni hefur verið umturnað með meyj arfæðingunni og
Dante orðar þessa þversögn á jafnmarga vegu og frekast er unnt,
þó Guðmundur rati fæstar þær leiðir. Hann notar „jómfrúin dýra“ í
staðinn fyrir „meymóðir“, „dýrleg og auðmjúk“ í stað „lægri og
hærri“, „eilífa takmark allrar frelsisvonar“ í staðinn fyrir „sett mark
eilífrar reglu“ o. s. frv. Ur aðalþversögninni um skaparann, sem
skapar sjálfan sig í fyrrskapaðri mynd dregur Guðmundur mátt og
áhrifamagn.
Þessi dæmi eru einkennandi fyrir velflestar ljóðlínur í þýðingu
Guðmundar: Þær eru ekki nákvæmar, heldur ekki beinlínis „skakk-
ar“ - en einhvers staðar þar mitt á milli. Þetta er frjáls þýðing sem
gæti gengið, ef Shakespeare ætti hlut að máli, en sízt af öllu Dante,
sem öllum öðrum skáldum fremur krefst orðréttrar þýðingar. Guð-
mundur er eini Dante-þýðandinn, sem ég þekki til, er valið hefur
frjálsa aðferð. Öllum öðrum Dante-þýðendum virðist hafa verið
Ijós, eins og T. S. Eliot, nauðsyn þess að þýða Dante orðrétt.
Vandinn virðist vera fólginn - eins og Dante hefði getað orðað
það - í vilja Guðmundar: Það var hvorki löngun hans né ætlun að
inna af hendi nákvæmnisverk. Að hann skyldi velja þessa leið er vit-
anlega hans eigið mál, en í augum almennra lesenda virðist þetta
hafa verið misráðið. Það hefði verið betra að fá Dante annaðhvort
ómengaðan eða „líkja“ hreinlega eftir honum. Guðmundur hefur
ef til vill ekki getað ráðið það við sig hvort væri farsælli lausn.
í öðru lagi verður Dante-þýðandi að hafa hugfastan stíl Dant-
es, en helztu einkenni hans eru heiðríkja og einfaldleiki. Það