Skírnir - 01.01.1969, Page 261
SKIRNIR
RITDÓMAR
255
anna, en styrkur hennar felst ekki sízt í því, að höfundur sýnir okkur beint
inn í sjálfsblekkinguna um leið og sagan þróast. Hérnamegin glersins er nokk-
urs konar könnun á grimmd, sem jaðrar við kvalalosta. Rukkari kemur inn á
skrifstofu og þekkir gjaldkerann í stúkunni á örinu á eyranu; meðan hann
bíður greiðslu rifjar hann upp bernskukynni þeirra. Gjaldkerinn er Austur-
götuauminginn, sem hann og félagar hans lögðu í einelti forðum daga unz við-
skiptum lauk svo að þeir tóku hann með ofbeldi og „mörkuðu" hann, brugðu
hníf í eyrað á honum. í sögunni skiptast á endurminning hins fullorðna manns
um þetta bernskuatvik og túlkun hans á aðstæðum við endurfundi. Sjálfur dreg-
ur hann skýr mörk milli þess sem var og þess sem er. Hann hefur ekkert á móti
því að gjaldkerinn þekki sig aftur - „svo hann geti séð hvað ég hef breytzt“.
En hann hefur ekki breytzt. Grimmdin býr í honum, en hefur færzt af hinu
líkamlega sviði á hið andlega, og er þar með orðin duldari, óskilgreinanlegri
og jafnframt ríkari að blæbrigðum, og kannski þess vegna enn óhugnanlegri.
Sagan kallar á siðferðilegt mat: á einum stað segir um Austurgötuaumingjann,
að „hann var örugglega ekki úr okkar heimi“. Og nú mætast þessir tveir heimar
aftur, fómarlambið og ofsækjandinn, en uppgjörið ferst fyrir, og rukkarinn á
eftir að koma aftur . . .
Atta raddir úr pípulögn er heilsteypt bók; til grundvallar öllum sögunum
liggur meðvitaður lífsskilningur og allar bera sögumar vott um trúnað höfund-
ar við listræn og vönduð vinnubrögð. Það er því ástæða til að fagna þessari
fyrstu bók Vésteins Lúðvíkssonar.
Svava Jakobsdóttir
HANNES PÉTURSSON:
INNLÖND
Helgafell, 1968
I upphafskvæði Innlanda fjallar Hannes Pétursson um þá þversögn að útvíkkun
reynslu og samdráttur fjarlægða sem verður við byltingu á fjarskiptum færir
manninn í rauninni ekkert nær eiginlegum kjarna hlutanna, gefur honum í
rauninni enga nýja reynslu, en ónýtir á vissan hátt hina gömlu. Sjálft nafn
kvæðisins er þversögn: Kyrrstœð breyting. Breytingunni er lýst í sterkri mynd
í upphafi kvæðisins:
Gamlar fjarlægðir hurfu.
Hrundu sem hvolfþak til jarðar
seiðbláar víðáttur loftsins.
Sólirnar þyrpast að!
Eðli breytingarinnar er glögglega gefið í skyn með vel völdum orðum. Víð-
áttur loftsins eru ekki lengur seiðbláar, tilefni drauma og þrár, heldur brautir