Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Blaðsíða 125

Áfangar á þroskaferli trúarinnar
Þessu er miðlað með hugtökum, túlkunum eða hugsjónum og er það sem
stendur hjarta næst og manneskjan bindur vonir sínar við. Tengslin við
þessi gildi og þá sem deila þeim með okkur hafa mótandi áhrif á sjálf
okkar. Við verðum á vissan hátt hluti þess sem við festum von okkar á.
„Þar sem fjársjóður þinn er, þar mun og hjarta þitt vera,“ sagði Jesús.
Trúin sem í-myndun
Að tala um trúna sem ímyndun, kann að valda enn meiri furðu á íslensku en
ensku (Faith as imagination) jafnvel þótt bandstrik sé notað til að minna á
myndun orðsins. Fowler vitnar til þýska orðsins Einbildung eða Ein-
bildungskraft til að skýra hvað hann á við með því að tala um trúna sem í-
myndun. Trúin ræður því hvaða augum við lítum daglegt líf okkar í tengsl-
um við eða með tilliti til heildstæðra ímynda þess sem kalla mætti hinar
ítrustu aðstæður (the ultimate environment). Þetta minnir óneitanlega á þá
skilgreiningu Tillich's á trú sem áður var getið.
Atferli manna hefur ætíð í sér fólgið frumkvæði eða viðbrögð. Við
mótum atferli okkar (bæði fmmkvæði og viðbrögð) með tilliti til þess sem
er að gerast umhverfis okkur. Við leitumst við að fella atferli okkar að, eða
beina því gegn, víðara samhengi, stærra mynstri atferlis og merkingar.
Trúin, sem bindur okkur ákveðnu safhi gilda og afla og tengir okkur þessu
þríhliða félagslega samhengi sem áður var getið, gefur ímynd okkar af
hinum ítmsm aðstæðum merkingu og mótar hana.
Til frekari skilningsauka má hér hafa eftir orðaskipti Fowlers við nem-
anda sinn um þetta efni:
Fowler spyr:
„Hvað heldurðu að ég sé að fara þegar ég er að tala um „ítmstu að-
stæður“? Hvaða skilning leggurðu í þetta?“
Nemandinn svarar:
„Ég held, prófessor, að þú eigir við þetta stóra leikhús þar sem við
leikum hvert sitt hlutverk sem er líf okkar. Það væri þá hægt að segja að
hugmyndir okkar um „ítmstu aðstæður“ réðu því hvemig við högum
uppfærslunni og skiljum þræðina í þessu leikriti lífs okkar. Ennfremur held
ég að hugmyndir okkar um „ítmstu aðstæður“ breytist á lífsleiðinni. Þær
víkka og vaxa, þræðir rakna eða verða að tengjast öðmm þráðum.“8
Til enn frekari skýringar á þessu hugtaki sínu nefnir Fowler síðan, að sé
það túlkað að kristnum hætti merki það „Guðsríki“.
Trú er lífsháttur sem á sér rætur í viðhorfum og þekkingu. Hún er vakin
af reynslu okkar, og samskiptum við margvíslega einstaklinga og stofnanir,
og tengslum sem mynda innihaldið í vem okkar. Með henni byggjum við
og endurbyggjum hugmyndir okkar eða í-myndir. Þetta virka ferli felur í
sér bæði vitsmunalega og tilfinningalega þætti. Þessi bygging í-mynda er
hluti af þekkingaröflun mannsins.
Að skilningi Fowlers mótast sjálf mannsins í þessu virka ferli sem hann
kallar trú. Persónuleikinn mótast af hugmyndum og túlkun einstaklingsins á
8 James W. Fowler: Stages ofFaith, bls. 24-29.
123