Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Blaðsíða 181

Eru Guð og „Óvinurinn” sama persónan?
fómimar gengi hann á rétt spámannsins, forréttindi hans til þess að gegna
hinu prestslega hlutverki við fómir.5
Þegar liðið tók að dreifast burt frá Sál gerði hann upp hug sinn og gaf
fyrirmæli um að búast til fómfæringa, brennifóm og sjelamímfómir. Sál
er rétt byrjaður á athöfninni er hann sér Samúel koma. Hann gengur til
móts við hinn mikla spámann og heilsar honum, en Samúel tekur ekki
kveðju hans heldur hreytir út úr sér: Hvað hefur þú gjört? (Hefði hann
verið frá Ólafsvík hefði hann sagt, „Hvem fjandann ertu að gera,
maður?“, eða eitthvað álíka krassandi.)
Sál verst hinni grimmilegu sakfellingu Samúels með því að útskýra að
Filistear hafi búið um sig í Mikmas, þar skammt frá, og séu þess albúnir
að taka Gilgal, og allt liðið hafí verið að því komið að flýja. Þetta hafi því
verið nauðvöm úr því að Samúel kom ekki á tilsettum tíma.
En Samúel hlýðir ekki á sjálfsvöm Sáls. An minnstu miskunnar kveður
hann upp dóm, dæmir Sál sekan fyrir að óhlýðnast lögum og rétti og
boðar honum að Yahweh hafi nú hafnað honum sem konungi og kjörið
sér annan mann í hans stað.
Óneitanlega minna þessi orð á boðskap 12. kapítulans um hlýðni við
lögin og vilja Yahweh í hvívema, og bregði menn trúnaði verði, eins og
þar stendur, „bæði yður og konungi yðar í burtu kippt“.
En einhvem veginn skilur sögumaður lesandann eftir með þá tilfinn-
ingu að ef til vill hafi þama verið rétti hallað. Sál hafí haft sína afsökun,
liðið verið að því komið að yfirgefa hann. Og Samúel stóð ekki við orð
sín um að koma að liðnum sjö daga fresti. Hvað um það, þá heldur Sál á
brott með lið sitt og sameinast Jónatan og liði hans í Gíbeu. Og gnæfir nú
hættan af árás Filistea yfir og nær að feykja burt ógninni af orðum
Samúels. Nú skal varist til síðasta manns.
14. kapítuli
Nú víkur sögunni annað. Eins og gerist í kvikmyndum, er nú bmgðið upp
allt annarri mynd. Sviðið er annað og persónumar líka. Ekki er lengur á
tjaldinu mynd hins reiða spámanns er fordæmir Sál, né mynd hins
auðmýkta og niðurlægða konungs. Nú er sem kvikmyndavélinni sé
bmgðið á nýtt hverfi þar sem Jónatan og menn hans eiga í höggi við Fil-
isteana.
Fyrsta sviðið er staður þar sem Jónatan dvelur og segir við skjaldsvein
sinn að þeir skuli leggja gegn Filisteum. Þá breytir um svið. Það svið er
kunnuglegt: Sál situr utanvert við Geba (en svo á sennilega að standa, og
em hér ýmsir erfiðleikar í textanum, en þeir snerta ekki rannsókn okkar),
en hann og menn hans em sér þess ekki meðvitaðir að Jónatan hefur
þegar lagt upp í glæfraför á móti Filisteum. Þá er enn breytt um svið. Nú
er linsum kvikmyndavélarinnar beint að hamrabeltum nokkmm þar sem
varðsveit Filistea er á útkikki. Skiptir það engum togum að Jónatan og
skjaldsveinn hans fella varðsveitina, og grípur þá skelfing mikil um sig í
5 Joel Rosenbert, „1 and 2 Samuel”. R. Alter og F. Kedrmode (ed), The Literary
Guide to the Bible. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1987, s. 127.