Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Blaðsíða 195

Eru Guð og „Óvinurinn” sama persónan?
veldur dauða og gefur líf, hann græðir, en hann særir líka, hann tilbýr
ljósið, en hann framleiðir einnig myrkrið og myrkravöldin sem valda
mönnunum óhamingju. Hann steypir manninum fram af þverhnípi
krossins og þjáningarinnar svo hann hrópar: „Hví hefur þú yfirgefið
mig?” en hann veitir einnig gleði upprisulífsins og gerir hvem morgun að
páskamorgni.
Hér er vissulega um þverstæðu að ræða innan Biblíunnar. Og hún er
sett fram vegna þess að slík þverstæða býr í tilverunni sjálfri. Það er ekki
breitt yfir hana. Andstæðumar fá að standa á sitt hvomm fjallstindinum
og kallast á yfir djúpan dal mannlífsins. Sannleikurinn er í hvomgri
röddinni fólginn heldur mitt á milli, eins og neistinn milli tveggja
andstæðra skauta í rafmagnsfræðinni. Þannig er málfari Biblíunnar farið.
Og þverstæður trúarinnar verða ekki tjáðar á annan veg en með hinu
listræna málfari, í líkingum og andstæðum eins og í listaverki þar sem
ljós og skuggar togast á.
B. Merkingin innan samhengis okkar hugsunar,
hugmynda og trúar
Inngangur
Spumingin um merkingu textans innan sviðs okkar eigin hugsunar og
trúar vaknar þegar við gemm okkur grein fyrir því að guðsmynd kaflans
stangast á við guðsmynd okkar (sem vissulega er sótt í Biblíuna, en fyrst
og fremst í okkar skilning á Biblíunni, okkar túlkun) — þá guðsmynd
sem fjallar um fyrirgefninguna, miskunnina, kraftinn og spekina, og um
Guð sem þann er leiðir okkur við hönd sér, hjálpar okkur, styður og
vemdar á torsóttum hrjóstmm lífsins.
Karen Blixen
Keld Gall Jprgensen segir (munnlega í fyrirlestri) að vart sé nokkur sá
höfundur til sem byggir jafnmikið á Biblíunni í skáldverkum sínum og
Karen Blixen. Það er ekki vegna þess að hún hafi verið trúuð, segir Keld
Gall, heldur vegna þess að í Biblíunni, sérstaklega í Gamla testamentinu,
er að finna öll stef mannlegrar tilvem. (Og í gærkvöldi, 26.2.90) hlustaði
ég á upplestur Tomas Tranströmers, þess er hlaut bókmenntverðlaun
Norðurlandaráðs að þessu sinni) úr ljóðum hans og umræður á eftir. Þar
sagði Tranströmer að hann notaði mikið af minnum úr Biblíunni (og var
svo í einu ljóða hans það kvöld) en nútíminn væri orðinn svo sekúlarí-
séraður að menn bæm ekki lengur kennsl á þau minni.) Það em ekki til
nein fleiri. Þá lítur Karen Blixen svo á að hið illa og hið góða sé eitt og
sama aflið. Guð og Hið illa afl séu sama persónan. Þessa hugmynd hafði
hún frá konum í Afríku, almúgakonum sem hún bjó á meðal. Þetta var
þeirra skýring á tilvemnni. Hvemig gæfa og ógæfa skiptist á, án sýni-
legrar ástæðu. Það þarf mikinn lærdóm kristniboða sem ræðir við
Afríkubúa um það hvort almættinu megi takast að tryggja gæfu mannanna
193