Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 16

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 16
(1698-1720), Jón Árnason (1722-1743) og jafnvel fleiri sem eru vel þekkt- ir af verkum sínum. Ef til vill varpar þetta ljósi á stöðu rannsókna á sviðinu. Athyglin hefur lítið beinst að einstökum Hólabiskupum og áhrifum þeirra eða áhrifaleysi. Meira hefur verið fjallað um Skálholtsbiskupa enda verk- svið þeirra mun víðfeðmara. Vera má að sú saga biskupsstólanna sem nú er í ritun breyti einhverju í þessu efni. Eins og nú er háttað gnæfir Guðbrand- ur einn upp úr og færa má rök fyrir því að þar sé ekki aðeins vanþekkingu um aðra biskupa um að kenna. Siðaskiptabiskupinn Ólafur Hjaltason (1552-1569) var líklega enginn skörungur og líta verður svo á að þótt tveir áratugir væru frá dauða Jóns biskups Arasonar (1524-1550) þegar Guðbrandur leysti Ólaf af hólmi hafi margt verið ógert við að festa hinn nýja sið í sessi. Guðbrandur kom því ekki að fullkomnuðu verki. Það skapaði honum tækifæri. Annað atriði var það að Guðbrandur varð óvenju ungur biskup eða að- eins 31 árs. Þá hélt hann vel hreysti og líkamskröftum þótt hann eyddi síð- ustu árunum í kör. Honum gafst því langur starfstími með óskertum kröft- um. Enn ber að líta til þess að öll fyrirmæli sem Guðbrandur Þorláksson og embættisbræður hans í Skálholtsbiskupsdæmi, fyrst Gísli Jónsson (1558- 1587) og síðar Oddur Einarsson (1589-1630) sem var skjólstæðingur Guð- brands, fengu voru miðuð við danskar aðstæður þar sem borgir og bæir voru til staðar og sveitasóknir voru þéttbýlli og fólksfleiri og skemmra var til kirkju en gerðist hér á landi. Skipulag danskra kirkju- og fræðslumála sem voru lítt aðgreinanleg á þessum tíma miðuðust því við borgar- og akuryrkju- samfélag en ekki fámennt kvikfjárræktarland eins og Island. Þetta krafðist aðlögunar á fyrirmælunum og þar sem aðlögunar er þörf myndast svigrúm fyrir sjálfstætt frumkvæði og stefnumörkun. Þann möguleika nýtti Guð- brandur sér til hins ítrasta og aðgerðir hans á þeim vettvangi segja mikið til um það hvers konar biskup hann var.13 Eins og tjúguskeggið benda aðgerðir Guðbrands Þorlákssonar á þeim sviðum þar sem hann sýndi sjálfstætt frumkvæði til þess að hann hafi verið endurreisnar- eða fommenntabiskup en ekki barokk- eða rétttrúnaðarbisk- up. í íslenskri sögu er hugtakið fommenntastefna vissulega ónákvæmt og loðið þar sem stefnan varð mjög langæ og hafði því mörg birtingarform. Brynjólfur Sveinsson sem kallast má tveimur kynslóðum yngri en Guð- brandur (f. 1604) var til dæmis dæmigerður fornmenntamaður og áhrifum stefnunnar lauk fráleitt með kynslóð hans. Það er því farsælast að nefna 13 Hjalti Hugason 1990. 14
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.