Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 20

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 20
jafnframt óumdeilt eitt mesta afrek sem unnið hefur verið á íslandi á þessu sviði.“23 Má eflaust taka undir þann dóm. Biblían er liðlega 1200 blaðsíður að stærð í stóru broti og er allmikið myndskreytt og kom út í 500 eintökum.24 Að stærð og gerð er bókin þannig að illt er að handleika hana og ómögulegt að lesa á hana öðru vísi en af borði eða púlti eins og tvær 20. aldar endurgerðir sýna ljóslega. Biblía af þessu tagi var því ekki ætluð almenningi til daglegra nota. Þessum þremur ritum var ætlað að leggja grunn að evangelískri kirkju- og heimilisguðrækni, sem voru tvær greinar á sama meiði, þótt hvor um sig lyti að nokkru eigin lögmálum.25 Sálma- og Vísnabókin ásamt Grallaranum fengu nokkra útbreiðslu en Biblían hefur eðli máls samkvæmt einkum ver- ið kirkju-, presta- og höfðingjabiblía. Margar kirkjur voru líka þannig sett- ar, að þær höfðu ekki ráð á að eignast Biblíuna að minnsta kost ekki án að- stoðar biskups. Segir það nokkuð um verðgildi bókarinnar en þó meira um fjárhagsstöðu kirknanna sem voru sjálfstæðar rekstrareiningar með fáa gjaldendur hver og ein og fjölmargar í einkaeigu. Þegar um biblíuþýðingu, grallaragerð og útgáfu annarra lykilrita fyrir lútherska kristni er að ræða er mikilvægt að meta hlut Guðbrands sjálfs í textagerðinni, þýðingum og frumsamningu, og kanna að hversu miklu leyti hann byggði á verkum eldri leiðtoga lútherskrar kristni. Var biblíuútgáfan til dæmis ekki að langmestu leyti uppsafnaður árangur af starfi siðaskipta- manna í báðum biskupsdæmum frá því um 1540? Hann tók til að mynda texta Odds Gottskálkssonar (d. 1556) frá 1540 nær óbreyttan upp í Biblíu sína. Þó mun hann hafa sniðið norsk máleinkenni af þýðingunni - en Odd- ur var alinn upp í Noregi - og lagfært beygingarfræðileg atriði. Þá áttu ýms- ir þátt í að þýða Gamla testamentið.26 Að nokkru leyti var bókaútgáfan í tíð Guðbrands því uppskera undangenginna áratuga.27 Þessa er á engan hátt get- ið til að rýra hlut Guðbrands sjálfs heldur til að benda á hvemig grunnurinn að evangelísku kristinhaldi í landinu byggðist upp í áföngum. Margir hafa litið svo á að með þýðingu sinni og útgáfu á Biblíunni hafi Guðbrandur bjargað íslenskri tungu gegnum hættutímabil sem kostaði ná- grannaþjóðirnar, Færeyinga og Norðmenn, sjálfstæðar þjóðtungur.28 23 Steingrímur Jónsson 1989: 97. Sjá og Stefán Karlsson 1984: 47. 24 Steingrímur Jónsson 1989: 97. 25 Sjá Einar Sigurbjömsson o.a. 2000: xi. 26 Steingrímur J. Þorsteinsson 1950: 58. Guðrún Kvaran 1990: 39 27 Um kirkjulega bókagerð í lútherskum sið fyrir daga Guðbrands sjá Amgrímur Jónsson 1992. 28 Sjá t.d. Steingrímur J. Þorsteinsson 1950: 60. 18
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.