Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 20

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 20
jafnframt óumdeilt eitt mesta afrek sem unnið hefur verið á íslandi á þessu sviði.“23 Má eflaust taka undir þann dóm. Biblían er liðlega 1200 blaðsíður að stærð í stóru broti og er allmikið myndskreytt og kom út í 500 eintökum.24 Að stærð og gerð er bókin þannig að illt er að handleika hana og ómögulegt að lesa á hana öðru vísi en af borði eða púlti eins og tvær 20. aldar endurgerðir sýna ljóslega. Biblía af þessu tagi var því ekki ætluð almenningi til daglegra nota. Þessum þremur ritum var ætlað að leggja grunn að evangelískri kirkju- og heimilisguðrækni, sem voru tvær greinar á sama meiði, þótt hvor um sig lyti að nokkru eigin lögmálum.25 Sálma- og Vísnabókin ásamt Grallaranum fengu nokkra útbreiðslu en Biblían hefur eðli máls samkvæmt einkum ver- ið kirkju-, presta- og höfðingjabiblía. Margar kirkjur voru líka þannig sett- ar, að þær höfðu ekki ráð á að eignast Biblíuna að minnsta kost ekki án að- stoðar biskups. Segir það nokkuð um verðgildi bókarinnar en þó meira um fjárhagsstöðu kirknanna sem voru sjálfstæðar rekstrareiningar með fáa gjaldendur hver og ein og fjölmargar í einkaeigu. Þegar um biblíuþýðingu, grallaragerð og útgáfu annarra lykilrita fyrir lútherska kristni er að ræða er mikilvægt að meta hlut Guðbrands sjálfs í textagerðinni, þýðingum og frumsamningu, og kanna að hversu miklu leyti hann byggði á verkum eldri leiðtoga lútherskrar kristni. Var biblíuútgáfan til dæmis ekki að langmestu leyti uppsafnaður árangur af starfi siðaskipta- manna í báðum biskupsdæmum frá því um 1540? Hann tók til að mynda texta Odds Gottskálkssonar (d. 1556) frá 1540 nær óbreyttan upp í Biblíu sína. Þó mun hann hafa sniðið norsk máleinkenni af þýðingunni - en Odd- ur var alinn upp í Noregi - og lagfært beygingarfræðileg atriði. Þá áttu ýms- ir þátt í að þýða Gamla testamentið.26 Að nokkru leyti var bókaútgáfan í tíð Guðbrands því uppskera undangenginna áratuga.27 Þessa er á engan hátt get- ið til að rýra hlut Guðbrands sjálfs heldur til að benda á hvemig grunnurinn að evangelísku kristinhaldi í landinu byggðist upp í áföngum. Margir hafa litið svo á að með þýðingu sinni og útgáfu á Biblíunni hafi Guðbrandur bjargað íslenskri tungu gegnum hættutímabil sem kostaði ná- grannaþjóðirnar, Færeyinga og Norðmenn, sjálfstæðar þjóðtungur.28 23 Steingrímur Jónsson 1989: 97. Sjá og Stefán Karlsson 1984: 47. 24 Steingrímur Jónsson 1989: 97. 25 Sjá Einar Sigurbjömsson o.a. 2000: xi. 26 Steingrímur J. Þorsteinsson 1950: 58. Guðrún Kvaran 1990: 39 27 Um kirkjulega bókagerð í lútherskum sið fyrir daga Guðbrands sjá Amgrímur Jónsson 1992. 28 Sjá t.d. Steingrímur J. Þorsteinsson 1950: 60. 18
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.