Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 22

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 22
Þegar um norrænar biblíuþýðingar á þessum tíma er að ræða munar mestu að hvorki í Noregi né á Færeyjum var til að dreifa lifandi ritmálshefð á siðaskiptatímanum. Hér á landi var slrk hefð hins vegar til staðar meðal annars í biblíuþýðingum sem talin er hafa tekist vel. Þýðingar þessar koma fram í Stjórn og dreifðum biblíutilvísunum í guðsorðabókum. Staða íslensk- unnar var einnig sterk sem opinbers máls á veraldlega sviðinu.34 Bókleg varðveisla texta á síðari hluta miðalda bendir líka til útbreiddara læsis og skriftarkunnáttu hér en t.d. í Noregi.35 Þá ber þess að gæta að Noregur, Dan- mörk og Svíþjóð voru í raun eitt málsvæði á 16. öld sem olli því að ekki var neinum annmörkum bundið að taka upp danska biblíuþýðingu í Noregi á sama tíma og það hefði ekki verið heiglum hent að koma saman norskri þýðingu eins og ástatt var með norskt ritmál.36 Það hversu mjög íslenskan hafði fjarlægst önnur Norðurlandamál, sem og hin sterka staða íslensku rit- málshefðarinnar olli því hins vegar að dönsk Biblía og önnur guðsorðarit hefðu vart orðið samkeppnishæf við þau rit sem gengu í handritum og því tafið framgang siðbreytingarinnar.37 Ljóst er að bókagerðin á Hólum hefur orðið tungunni til eflingar og í tengslum við þýðingarstarfið hefur ugglaust verið stunduð nýyrðasmíð og önnur endumýjun og stöðlun tungumálsins sem valdið hefur málvöndun og styrkt stöðu tungunnar á viðsjárverðum tímum. Til dæmis má benda á að á 15. og 16. öld var tekið að þýða ýmis konar texta úr nálægum þjóðtungum (til dæmis ensku) og í þeim þýðingum gætir einföldunar í beygingum og breytinga á fallstjórn. Gegn þessum breytingum hamlaði biblíuútgáfa Guð- brands að öllum líkindum.38 Þá átti hún sennilega einnig ríkan þátt í að við- halda íslensku ritmálshefðinni og að styrkja tunguna sem opinbert mál.39 Á 34 Steingrímur J. Þorsteinsson 1950: 48-50. Skomedal 1984:43,46. Stefán Karlsson 1984: 48,49,50. Guð- rún Kvaran 1990: 39. Guðrún Kvaran 2004: 10. Ian Kirby sem manna mest hefur rannsakað íslenskar þýðingar á biblíutextum hér á landi á miðöldum telur að staða þýðinga hafi verið áþekk hér á landi og gerðist í Englandi, Frakklandi og Þýskalandi og að sögulegt rit Gamla testamentisins hafi verið til á ís- lensku, að öllum líkindum guðspjöllin bæði hvert í sínu lagi og í samantektum (harmonium), sem og Saltarinn og e.t.v. fleiri rit og þá einkum Postulasagan þótt vísbendingar um slíkt séu rýrari. Kirby 2004: 4, 5, 6, 7. 35 Loftur Guttormsson 1989: 121-126. Skomedal 1984: 43. 36 Skomedal 1984: 43. Stefán Karlsson 1984: 49. 37 Stefán Karlsson 1984: 51. Hér er hugtakið siðbreyting notað um það umbreytingarferli í kristni- og kirkjuhaldi sem leiddi af siðaskiptunum, þ. e. hinni lögformlegu breytingu er ný kirkjuskipan var inn- leidd. Þannig er greint á milli skammtíma- og langtímaþróunar eða þess sem stundum er nefnt ímynd og raunmynd í félagssögu. Sjá Loftur Guttormsson 2000: 9-12. 38 Stefán Karlsson 1984: 50-51, 54. 39 Skomedal 1984:46.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.