Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 24

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 24
dönskum kirkjuskipunum í anda íhaldssams húmanisma sem mat stöðug- leika mikils og vildi lágmarksbreytingar. Þetta ástand varaði fram til miðr- ar 18. aldar eða þangað til Lúðvík Harbóe framkvæmdi „stjómsýsluúttekt" á íslensku kirkjunni svo gripið sé til nútímalegs orðfæris og kippti henni um margt inn í samtímann að svo miklu leyti sem slíkt var hægt hér úti á jaðri danska ríkisins. Guðbrandur Þorláksson er því einn af þeim sem lagt hefur hvað mest til samhengisins í íslenskri kirkjusögu sem oft er lögð áhersla á í íslenskri menningar- og kirkjumálaumræðu við hátíðleg tækifæri, sem og í kirkjupóli- tískri umræðu til hverdags til dæmis þegar um samband ríkis og kirkju er að ræða.45 Þessi arfur frá Guðbrandi er alls ekki ómerkur hvað sem okkur kann að virðast um þær ályktanir sem stundum eru dregnar af hinu kirkjusögulega samhengi. Svo mikið er víst að áherslan á samhengið felur í sér þá hættu að sjálfsmynd íslensku þjóðkirkjunnar byggist fremur á því að hún sé meiri- hlutakirkja en að hún sé frjálst evangelískt-lútherskt trúfélag eins og lög um stöðu, stjóm og starfshætti kirkjunnar frá 1997 leggja áherslu á.46 Guðbrandur Þorláksson í víðara samhengi Þegar rætt er um Guðbrand Þorláksson og aðra kirkjuleiðtoga um hans daga og raunar fram á að minnsta kosti 18. öld ber að varast að skoða þá í of þröngu menntasögulegu samhengi. Guðbrandur var til dæmis ekki guðfræð- ingur í þeim skilningi sem nú er lagður í það orð. Hann hafði sennilega ekki tekið önnur próf í greininni en þau sem vígslufeður hans lögðu fyrir hann fyrst við prests- (1565/6) og síðar biskupsvíglu (1571 ).47 Hann var hins veg- ar fjölmenntaður vísindamaður sem lagt hafði stund á hinar sjö frjálsu lær- dómslistir sem að verulegu leyti falla undir raunvísindi á okkar dögum. 45 Þjóðkirkja íþúsund árl998: 2-4. Sjá Hjalti Hugason 1997. Hjalti Hugason 2001: 45-49. 46 Lög um stöðu, stjóm og starfshætti þjóðkirkjunnar 1997 nr. 78 26. maí. Slóð http://www.althingi.is/- lagas/127a/1997078.html. 47 Til gamans má velta upp spumingunni um það hvort biskup hafi haldi formlegt próf yfir Guðbrandi við prestsvígslu hans en hann hafði verið skólameistari í Skálholti og þar með annast prestsmenntun sjálfur. Hjá Páli Eggerti Ólasyni fer tvennum sögum af vígsluári Guðbrands en hann gengur út frá því að Guð- brandur liafi verið vígður í Skálholti og þá af Gísla Jónssyni biskupi (1558-1587) og þá e.t.v. á gmnd- velli vonarbréfs sem Guðbrandur kann að hafa fengið fyrir Breiðabólsstað í Vesturhópi. Heimildir þær sem Páll Eggert tilfærir segja þó ekkert um vígslustaðinn og formlega séð hefði Guðbrandur átt að sækja vígslu sína til Ólafs Hjaltasonar á Hólum. Páll Eggert Ólason 1924: 461, 463-464. Páll Eggert Ólason 1949: 114. 22
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.