Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 24

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 24
dönskum kirkjuskipunum í anda íhaldssams húmanisma sem mat stöðug- leika mikils og vildi lágmarksbreytingar. Þetta ástand varaði fram til miðr- ar 18. aldar eða þangað til Lúðvík Harbóe framkvæmdi „stjómsýsluúttekt" á íslensku kirkjunni svo gripið sé til nútímalegs orðfæris og kippti henni um margt inn í samtímann að svo miklu leyti sem slíkt var hægt hér úti á jaðri danska ríkisins. Guðbrandur Þorláksson er því einn af þeim sem lagt hefur hvað mest til samhengisins í íslenskri kirkjusögu sem oft er lögð áhersla á í íslenskri menningar- og kirkjumálaumræðu við hátíðleg tækifæri, sem og í kirkjupóli- tískri umræðu til hverdags til dæmis þegar um samband ríkis og kirkju er að ræða.45 Þessi arfur frá Guðbrandi er alls ekki ómerkur hvað sem okkur kann að virðast um þær ályktanir sem stundum eru dregnar af hinu kirkjusögulega samhengi. Svo mikið er víst að áherslan á samhengið felur í sér þá hættu að sjálfsmynd íslensku þjóðkirkjunnar byggist fremur á því að hún sé meiri- hlutakirkja en að hún sé frjálst evangelískt-lútherskt trúfélag eins og lög um stöðu, stjóm og starfshætti kirkjunnar frá 1997 leggja áherslu á.46 Guðbrandur Þorláksson í víðara samhengi Þegar rætt er um Guðbrand Þorláksson og aðra kirkjuleiðtoga um hans daga og raunar fram á að minnsta kosti 18. öld ber að varast að skoða þá í of þröngu menntasögulegu samhengi. Guðbrandur var til dæmis ekki guðfræð- ingur í þeim skilningi sem nú er lagður í það orð. Hann hafði sennilega ekki tekið önnur próf í greininni en þau sem vígslufeður hans lögðu fyrir hann fyrst við prests- (1565/6) og síðar biskupsvíglu (1571 ).47 Hann var hins veg- ar fjölmenntaður vísindamaður sem lagt hafði stund á hinar sjö frjálsu lær- dómslistir sem að verulegu leyti falla undir raunvísindi á okkar dögum. 45 Þjóðkirkja íþúsund árl998: 2-4. Sjá Hjalti Hugason 1997. Hjalti Hugason 2001: 45-49. 46 Lög um stöðu, stjóm og starfshætti þjóðkirkjunnar 1997 nr. 78 26. maí. Slóð http://www.althingi.is/- lagas/127a/1997078.html. 47 Til gamans má velta upp spumingunni um það hvort biskup hafi haldi formlegt próf yfir Guðbrandi við prestsvígslu hans en hann hafði verið skólameistari í Skálholti og þar með annast prestsmenntun sjálfur. Hjá Páli Eggerti Ólasyni fer tvennum sögum af vígsluári Guðbrands en hann gengur út frá því að Guð- brandur liafi verið vígður í Skálholti og þá af Gísla Jónssyni biskupi (1558-1587) og þá e.t.v. á gmnd- velli vonarbréfs sem Guðbrandur kann að hafa fengið fyrir Breiðabólsstað í Vesturhópi. Heimildir þær sem Páll Eggert tilfærir segja þó ekkert um vígslustaðinn og formlega séð hefði Guðbrandur átt að sækja vígslu sína til Ólafs Hjaltasonar á Hólum. Páll Eggert Ólason 1924: 461, 463-464. Páll Eggert Ólason 1949: 114. 22
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.