Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 73

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 73
irmynda munnlegra geymda. Hins vegar að fyrirmyndir að sömu sögu er einnig að finna í rituðum eldri heimildum og fomaldarsögum í rituðu formi frá því hundrað árum eftir ritun Hryggjarstykkis. I raun er hér á ferðinni nokkurs konar sagnfestukenning í andstöðu við bókfestukenningu eins og þeim kenningum var haldið fram hvorri gegn annarri frá nítjándu öld og jafnvel allt til þessa dags. Meginmunurinn liggur í því að sagnfestumenn rekja uppruna íslendingasagna10 til munnlegrar geymdar en bókfestumenn til einstakra höfunda og tengsla þeirra verka við önnur bókmenntaverk." Meint tengsl íslendingasagna við munnlegar geymd- ir ber merki rannsókna á þjóðsögum og ævintýrum frá sama tíma.12 Þjóð- sagnafræði (etnography) þessa tímabils fólst ekki hvað síst í því að skrifa upp hefðir sem alþýðufólk hafði lært í munnlegri geymd af þjóðsögulegum toga. í nýjatestamentisfræðum urðu straumhvörf um aldamótin nítjánhundruð þegar tekið var að beita aðferðum formgreiningar (form criticism) við rann- sóknir á textum Biblíunnar. Formgerðarstefnan, eins og þjóðsagnafræðin, gengur út frá því að einstök og ólík bókmenntaform sem greina má innan til að mynda guðspjallatexta megi rekja til upprunalegs samhengis munnlegra geymda.13 í samhengi biblíufræða er hin munnlega geymd jafnan talin standa nær semískum áhrifum sem haldist hafi við lýði í rabbínskum gyð- ingdómi allt til þessa dags14 á sama tíma og önnur form eru talin til ætta 10 Um flokka íslenskra miðaldabókmennta sjá t.d. Heimir Pálsson, Frásagnarlist fyrri alda: Islensk bók- menntasga frá landnámsöld til siöaskipta (Reykjavík: Forlagið, 1985), 21. 11 Sjá umfjöllun Vésteins Ólasonar, „fslendingasögur," í Hugtök og heiti í bókmenntafrœði (Jakob Bene- diktsson ritstj.; Reykjavík: Bókmenntafræðistofnun Háskóla íslands & Mál og Menning, 1983), 136- 138. Sjálfur telur Vésteinn að ekki sé lengur raunhæft að gera þennan mun á aðferð eða nálgun við lest- ur íslendingasagna. Engu að síður þá telur hann að bókfestumenn hafi um of leitað fyrirmynda íslend- ingasagna í eldri ritverkum og þannig „sést yfir þann kjama þeirra sem ber munnlegri frásagnarlist og fornum hefðum órækt vitni,“ ibid., 138. Vésteinn rökstyður þessa athugasemd sína ekki frekar í þessu samhengi. Sjá frekar Vésteinn Ólason, „Sögur," í íslensk þjóðmenning, VI, Munnmentir og bókmenning (Frosti F. Jóhannsson ritstj.; Reykjavík: Þjóðsaga, 1989), 159-227. 12 Sjá t.d. þar um Jón Hnefill Aðalsteinsson, „Þjóðsögur og sagnir,“ í íslensk menning, VI. 228-290. 13 í nýjatestamentisfræðum em það fræðimennimir Martin Dibelius og Rudolf Bultmann sem einkum mddu braut formfræðinni í rannsóknum á textum Nýja testamentisins, sbr. Martin Dibelius, Die Form- geschichte des Evangeliums (4ða útg.; Formáli eftir Giinter Bomkamm; Tiibingen: Mohr, 1961 [1919]); Rudolf Bultmann, Die Geschichte der synoptischen Tradition (2ur útg.; Forschungen zur Religion und Literatur des alten und neuen Testaments 29; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecth, 1931 [1921]. 14 Sjá t.d. Lars Hartman, „Evangeliema och apostlagiimingama," í En Bok om Nya Testamentet (Birger Gerhardson ritstj.; Lundur: Ekstrand, 1969), 18-32; sbr. Birger Gerhardson, Memory and Manuscript: Oral Tradition and Written Transmission in Rabbinic Judaism and Early Christianity (Acta seminarii neotestamentici uppsaliensis 22; Lundur & Kaupmannahöfn: Gleemp & Munksgaard, 1961); William A. Graham, Bcyond tlie Written Word: Oral Aspects of Scripture in the History of Religion (Cambridge: Cambridge University Press, 1987). 71
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.