Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 75

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 75
Á allra síðustu árum hefir í nýjatestamentisfræðum á hinn bóginn örlað fyrir hugmyndum af því tagi sem gera ráð fyrir nokkurs konar munnlegri hefð í öðru veldi. Þá er átt við munnlega hefð sem á rætur sínar í textum Nýja testamentisins eða heimildum að baki því. Þessi hefð er talin eignast sjálfstætt líf í einhvers konar munnlegu samhengi og komast inn í yngri texta eða hafa áhrif á uppskriftir yngri handrita á textum eins og af Nýja testamentinu sjálfu. í raun er hér um tilraunir að ræða þar sem leitast er við að fara einhvern milliveg á milli viðhorfa. Annars vegar þeirra sem leggja ofuráherslu á meintan varanleika munnlegra hefða. Hins vegar viðhorfa sem leggja um fram allt áherslu á texta rétt eins og í samskiptum sagnfestu- manna og bókfestumanna í íslensku samhengi. Aftur eru það rannsóknir á sviði þjóðsagnafræða og munnlegra geymda sem hér láta til sín taka.21 Sam- þættingin felur í sér hugmyndir um hugsanlegar munnlegar geymdir, sem hafi fundið leið sína inn í margvíslega texta, og ýmsa ritaða texta, sem hafa ratað út fyrir hið ritaða mál til að eignast líf á vörum fólks.22 Hugmyndir um munnlega geymd af þessum toga verða þó vart greindar frá hugmyndum um textatengsl (intertextuality)23 sem grundvallast á frjálslegri tileinkun ein- hverra þekktra fyrirmynda tiltekins höfundar við samningu síns verks. Hermilistin (imitation) sem mælskufræðin kennir gengur einmitt út á slfka tileinkun.24 Sögurýnin sem hófst á öld skynseminnar, einkum í verkum Benedikts de Spinoza (1632-1677)25 og Giambattista Vico (1668-1744),26 og var fastmót- 21 Risto Uro hefir fjallað um þetta vandamál í samhengi frumkristinna heimilda eins og Ræðuheimildar samstofnaguðspjallanna og Tómasarguðspjalls þar sem hann rekur helstu rök með og móti munnlegum hefðaráherslum og styður hugmyndir unt samvirkan munnlegra og ritaðra heimilda, „Thomas and Oral Gospel Tradition," í Tliomas at the Crossroads: Essays on tlw Gospel of Thomas (Edinburgh: Clark, 1998), 9-22; sbr. frekar, Jack Goody, The Interface between tlie Written and the Oral (Studies in Liter- acy, Family, Culture and the State; Cambridge, MA; Cambridge University Press, 1987). 22 Sbr. Vésteinn Ólason, „íslendingasögur," 137-138 og nmgr. 11 hér að framan. 23 Textatengsl geta verið með ýmsu móti svo sem beinum tilvitnunum í eldri texta, vísunum eða jafnvel að- eins endurómi tiltekinna stefja, sjá Vemon K. Robbins, Exploríng tlte Texture ofTexts: A Guide to Socio- Rlietorical Interpretation (Valley Forge, PA: Trinity Press Intemational, 1996), 40-58. I raun er hér um sama fyrirbæri að ræða og Jakob Benediktsson kallar „rittengsl," sjá sami, „Rittengsl," í Hugtök og heiti, 221. 24 Sjá t.d. Dennis R. MacDonald ritstj., Mimesis and Intertextuality in Antiquity and Christianity (Studies in Antiquity and Christianity; Harrisburg, PA: Trinity Press Intemational, 2001). 25 Sjá t.d. Christopher Norris, Spinoza and tlie Origins of Modern Critical Theory (The Bucknell Lectures in Literary Theory; Oxford: Blackwell, 1991). 26 Sjá t.d. Giorgio Tagliacozzo o.fl. ritstj., Vico and Contemporary Tliought (London & Basingstoke: MacMillan, 1980). 73
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.