Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 75

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 75
Á allra síðustu árum hefir í nýjatestamentisfræðum á hinn bóginn örlað fyrir hugmyndum af því tagi sem gera ráð fyrir nokkurs konar munnlegri hefð í öðru veldi. Þá er átt við munnlega hefð sem á rætur sínar í textum Nýja testamentisins eða heimildum að baki því. Þessi hefð er talin eignast sjálfstætt líf í einhvers konar munnlegu samhengi og komast inn í yngri texta eða hafa áhrif á uppskriftir yngri handrita á textum eins og af Nýja testamentinu sjálfu. í raun er hér um tilraunir að ræða þar sem leitast er við að fara einhvern milliveg á milli viðhorfa. Annars vegar þeirra sem leggja ofuráherslu á meintan varanleika munnlegra hefða. Hins vegar viðhorfa sem leggja um fram allt áherslu á texta rétt eins og í samskiptum sagnfestu- manna og bókfestumanna í íslensku samhengi. Aftur eru það rannsóknir á sviði þjóðsagnafræða og munnlegra geymda sem hér láta til sín taka.21 Sam- þættingin felur í sér hugmyndir um hugsanlegar munnlegar geymdir, sem hafi fundið leið sína inn í margvíslega texta, og ýmsa ritaða texta, sem hafa ratað út fyrir hið ritaða mál til að eignast líf á vörum fólks.22 Hugmyndir um munnlega geymd af þessum toga verða þó vart greindar frá hugmyndum um textatengsl (intertextuality)23 sem grundvallast á frjálslegri tileinkun ein- hverra þekktra fyrirmynda tiltekins höfundar við samningu síns verks. Hermilistin (imitation) sem mælskufræðin kennir gengur einmitt út á slfka tileinkun.24 Sögurýnin sem hófst á öld skynseminnar, einkum í verkum Benedikts de Spinoza (1632-1677)25 og Giambattista Vico (1668-1744),26 og var fastmót- 21 Risto Uro hefir fjallað um þetta vandamál í samhengi frumkristinna heimilda eins og Ræðuheimildar samstofnaguðspjallanna og Tómasarguðspjalls þar sem hann rekur helstu rök með og móti munnlegum hefðaráherslum og styður hugmyndir unt samvirkan munnlegra og ritaðra heimilda, „Thomas and Oral Gospel Tradition," í Tliomas at the Crossroads: Essays on tlw Gospel of Thomas (Edinburgh: Clark, 1998), 9-22; sbr. frekar, Jack Goody, The Interface between tlie Written and the Oral (Studies in Liter- acy, Family, Culture and the State; Cambridge, MA; Cambridge University Press, 1987). 22 Sbr. Vésteinn Ólason, „íslendingasögur," 137-138 og nmgr. 11 hér að framan. 23 Textatengsl geta verið með ýmsu móti svo sem beinum tilvitnunum í eldri texta, vísunum eða jafnvel að- eins endurómi tiltekinna stefja, sjá Vemon K. Robbins, Exploríng tlte Texture ofTexts: A Guide to Socio- Rlietorical Interpretation (Valley Forge, PA: Trinity Press Intemational, 1996), 40-58. I raun er hér um sama fyrirbæri að ræða og Jakob Benediktsson kallar „rittengsl," sjá sami, „Rittengsl," í Hugtök og heiti, 221. 24 Sjá t.d. Dennis R. MacDonald ritstj., Mimesis and Intertextuality in Antiquity and Christianity (Studies in Antiquity and Christianity; Harrisburg, PA: Trinity Press Intemational, 2001). 25 Sjá t.d. Christopher Norris, Spinoza and tlie Origins of Modern Critical Theory (The Bucknell Lectures in Literary Theory; Oxford: Blackwell, 1991). 26 Sjá t.d. Giorgio Tagliacozzo o.fl. ritstj., Vico and Contemporary Tliought (London & Basingstoke: MacMillan, 1980). 73
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.