Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 77

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 77
eiga upphaf sitt í slíkri geymd munnlegra hefða.30 í þessu samhengi vekur sérstaka athygli að bréf Páls postula eru jafnan talin elstu ritaðar heimildir úr hinum kristna dómi og ekki skilgreindar í samhengi munnlegra hefða.31 Bréf hans eru þá jafnframt álitin eiginleg bréf og þess hvergi getið að bréf eins og Páls postula eru grein bókmennta sem mælskufræðin flokkar rétt eins og fjöldann allan af öðrum bókmenntaformum á hellenískum tíma.32 Enda þótt mörg orð og verk séu tileinkuð Jesú í frásögum kristinna rita þá er ljóst að sjálfur er hann ekki talinn höfundur ritaðra heimilda til að mynda í guðspjöllum Nýja testamentisins. Myndir sem dregnar eru upp af Jesú í kristnum frásögum sýna hann ávallt á vettvangi þar sem hann talar, græðir sjúka eða hefst eitthvað sérstakt að. í sömu sviðsetningum er hann ævinlega í nálægð lærisveina eða einhverja þeirra sem frásögurnar beint eða óbeint gefa til kynna að séu slíkir vottar að ræðu Jesú og verkum sem Lúk- as talar um í formála síns guðspjalls. Sú mynd á sér margar hliðstæður í klassísku unihverfi grísku og á helleníska tímanum. Heimspekingar kýnikea voru þannig þekktir að því að storka umbúðamikilli rithefð hins platónska arfs með þvf að setja hugsanir sínar ekki á blað heldur mæla heimspekilega þanka af vörum fram í hnyttnum frásagnarkomum (kreiai). Það varð hlut- skipti lærðra skrifara og þeirra sem skráðu heimspekisögu að skrá slík sjón- armið á bók beint eða óbeint eftir höfundi þeirra. í aðfaraorðum Tómasar- guðspjalls er að finna dæmi um fyrrtöldu hefðina (hvort sem hún er tekin bókstaflega eða ekki)33 og verk Lúsíans (uppi á annarri öld e. Kr.) er dæmi af síðarnefnda toganum (til að mynda samantektin um kýnikean 30 Clarence E. Glad gengur svo langt að halda því fram að píslarsagan hafi átt sér munnlegt upphaf sem seinna hafi verið skráð á blað eða á bilinu 50-70, „Munnleg geymd frásögunnar um dauða og upprisu Jesú og boðskap hans var haldið til haga meðal frumsafnaðanna," Atökin um textann, 21; John Domin- ic Crossan heldur því fram að píslarsagan hafi snemma (jafnvel fyrir 50) verið saminn af höfundi seni notist við ýmis konar texta en þar sé fátt sögulegt að finna, t.d. The Cross Tliat Spoke: The Origins of tlte Passion Narrative (San Francisco, CA: Harper & Row, 1988; Koester heldur því fram að píslarsag- an hafi verið samin áður en kanónísku guðspjöllin og Pétursguðspjall voru skrifuð eða nokkuð seinna en Crossan gerir ráð fyrir, Ancient Gospels, 216-240; Burton L. Mack telur á hinn bóginn að píslarsgan hafi fyrst verið samin af höfundi Markúsarguðspjalls í kringum árið 70, A Myth oflnnocence: Mark and Cltristian Origins (Philadelphia, PA: Fortress, 1988), 288-312. 31 Sjá t.d. Lars Hartmann, „Breven," í En Bok om Nya Testamentet, 54-55; Clarence E. Glad, Atökin um textann, 57. 32 Ber saman t.d. Hartman, ibid., 54-56 og James D. Hester, „Rhetoric and the Composition of the Letters of Paul,“ í Alexander’s Revenge: Hellenistic Culture through tlie Centuries (Jon Ma. Asgeirsson og Nancy van Deusen ritstj.; Reykjavík: The University of Iceland Press, 2002), 59-83. 33 Sjá Jón Ma. Ásgeirsson, Tómasarguðspjall (íslensk þýðing eftir Jón Ma. Ásgeirsson sem einnig ritar inngang og skýringar; Lærdómsrit Bókmenntafélagsins 50; Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, 2002). 75
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.