Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 77

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 77
eiga upphaf sitt í slíkri geymd munnlegra hefða.30 í þessu samhengi vekur sérstaka athygli að bréf Páls postula eru jafnan talin elstu ritaðar heimildir úr hinum kristna dómi og ekki skilgreindar í samhengi munnlegra hefða.31 Bréf hans eru þá jafnframt álitin eiginleg bréf og þess hvergi getið að bréf eins og Páls postula eru grein bókmennta sem mælskufræðin flokkar rétt eins og fjöldann allan af öðrum bókmenntaformum á hellenískum tíma.32 Enda þótt mörg orð og verk séu tileinkuð Jesú í frásögum kristinna rita þá er ljóst að sjálfur er hann ekki talinn höfundur ritaðra heimilda til að mynda í guðspjöllum Nýja testamentisins. Myndir sem dregnar eru upp af Jesú í kristnum frásögum sýna hann ávallt á vettvangi þar sem hann talar, græðir sjúka eða hefst eitthvað sérstakt að. í sömu sviðsetningum er hann ævinlega í nálægð lærisveina eða einhverja þeirra sem frásögurnar beint eða óbeint gefa til kynna að séu slíkir vottar að ræðu Jesú og verkum sem Lúk- as talar um í formála síns guðspjalls. Sú mynd á sér margar hliðstæður í klassísku unihverfi grísku og á helleníska tímanum. Heimspekingar kýnikea voru þannig þekktir að því að storka umbúðamikilli rithefð hins platónska arfs með þvf að setja hugsanir sínar ekki á blað heldur mæla heimspekilega þanka af vörum fram í hnyttnum frásagnarkomum (kreiai). Það varð hlut- skipti lærðra skrifara og þeirra sem skráðu heimspekisögu að skrá slík sjón- armið á bók beint eða óbeint eftir höfundi þeirra. í aðfaraorðum Tómasar- guðspjalls er að finna dæmi um fyrrtöldu hefðina (hvort sem hún er tekin bókstaflega eða ekki)33 og verk Lúsíans (uppi á annarri öld e. Kr.) er dæmi af síðarnefnda toganum (til að mynda samantektin um kýnikean 30 Clarence E. Glad gengur svo langt að halda því fram að píslarsagan hafi átt sér munnlegt upphaf sem seinna hafi verið skráð á blað eða á bilinu 50-70, „Munnleg geymd frásögunnar um dauða og upprisu Jesú og boðskap hans var haldið til haga meðal frumsafnaðanna," Atökin um textann, 21; John Domin- ic Crossan heldur því fram að píslarsagan hafi snemma (jafnvel fyrir 50) verið saminn af höfundi seni notist við ýmis konar texta en þar sé fátt sögulegt að finna, t.d. The Cross Tliat Spoke: The Origins of tlte Passion Narrative (San Francisco, CA: Harper & Row, 1988; Koester heldur því fram að píslarsag- an hafi verið samin áður en kanónísku guðspjöllin og Pétursguðspjall voru skrifuð eða nokkuð seinna en Crossan gerir ráð fyrir, Ancient Gospels, 216-240; Burton L. Mack telur á hinn bóginn að píslarsgan hafi fyrst verið samin af höfundi Markúsarguðspjalls í kringum árið 70, A Myth oflnnocence: Mark and Cltristian Origins (Philadelphia, PA: Fortress, 1988), 288-312. 31 Sjá t.d. Lars Hartmann, „Breven," í En Bok om Nya Testamentet, 54-55; Clarence E. Glad, Atökin um textann, 57. 32 Ber saman t.d. Hartman, ibid., 54-56 og James D. Hester, „Rhetoric and the Composition of the Letters of Paul,“ í Alexander’s Revenge: Hellenistic Culture through tlie Centuries (Jon Ma. Asgeirsson og Nancy van Deusen ritstj.; Reykjavík: The University of Iceland Press, 2002), 59-83. 33 Sjá Jón Ma. Ásgeirsson, Tómasarguðspjall (íslensk þýðing eftir Jón Ma. Ásgeirsson sem einnig ritar inngang og skýringar; Lærdómsrit Bókmenntafélagsins 50; Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, 2002). 75
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.