Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 80

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 80
frá Nasaret - sumpart á grundvelli sömu ritaðra heimilda eins og Markúsar- guðspjalls í tilviki Matteusar og Lúkasar. Hugmyndir um munnlegar geymdir þeirra, sem einasta eru þó varðveittar í fornum textum, standast ekki í ljósi hugmynda um textatengsl sem aftur byggja á hermilist mælsku- fræðinnar. Loks gengur hugmyndin um munnlegar geymdir ekki upp í Ijósi formfræðinnar sem ekki verður notuð sem grundvöllur að framsetningu munnlegra geymda því þær eru í eðli sínu of sveigjanlegar til að sérstök ein- kenni verði sett á þau í hinum elstu kristnu ritum í andstöðu við „önnur“ form eins og rannsóknir á sviði þjóðsagnaritunar sýna fram á. Hinn ritaði texti einn er varðveittur um elstu hefðir kristindómsins og reyndar allar miðaldir og fram til þessa tíma. A sama hátt eru munnlegar geymdir til að mynda margra þjóða frá Balkanskaga aðeins varðveittar í dag fyrir tilsitlli þjóðsagnaritunar á nítjándu og tuttugustu öld. Tvö dæmi forn og eitt íslenskt Tómasarguðspjall, eins og að framan getur, setur postulann Tómas í spor skrifara eða hins lærða manns í samhengi fyrstu aldarinnar eftir Kristsburð. Raunveruleikinn að baki þessum upplýsingum í guðspjallinu liggur vafa- laust í því að tryggja áreiðanleik ummælanna sem guðspjallið geymir en gefur um leið innsýn inn í fjarskalega foma hefð þar sem ekki er gert ráð fyrir eins konar millistigi (millilið) munnlegrar varðveislu þessara orða Jesú áður en þau væru skráð á bók. Varðveisla ummæla (kreiai) og dæmisagna iparabolai), tileinkuð tilteknum og áhrifaríkum einstaklingi af því tagi sem hér um ræðir, gat vissulega átt sér stað nánast milliliðalaust og á tíma hins umtalaða aðila. í öðrurn tilvikum má búast við því að einhver tími hafi lið- ið frá því ummælum var safnað í eina bók en þá einmitt oft á grundvelli eldri samantekta. Frásagnarkomum eða kreijum var iðulega safnað saman eftir ýmsa einstaklinga án nokkurs formlegs skipulags til að byrja með. Mis- munandi röðun og framsetning einstaka ummæla úr Tómasarguðspjalli í grískum handritabrotum af guðspjallinu og koptíksu þýðingunni frá Nag Hammdi sýna einmitt þessa þróun (t.d. ummæli 30 og 77). Safn ummæla hefir með öðrum orðum það hlutverk að verða grunnur að frekari útfærslu í mælskufræðilegum skilningi.42 42 Pace Clarence E. Glad þegar hann segir, „TómasarguSspjall staðfestir þó, að til hafi verið söfn eða fast- mótaðar munnlegar geymdir, eins og hugsanlega Ræðuheimildin Q, sem höfðu að mestu að geyma orð eða ummæli Jesú og lærisveina hans,“ Atökin um textann, 56. Reyndar telur Clarence að allt eins líklegt sé að guðspjallið byggi á kanónísku guðspjöllunum, ibid., 54. 78
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.