Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 81

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 81
Þegar borin eru saman ummæli í Tómasarguðspjalli sem eiga sér hlið- stæður í Ræðuheimild (Q)43 samstofnaguðspjallanna þá kemur þegar í ljós að samhengi þeirra er oftast fjarskalega óskylt. Listar sem ætla má að safn- að hafi verið saman (Oxyrhynchus44 handritin af Tómasarguðspjalli kunna jafnvel að hafa verið slíkir listar) af ummælum Jesú sýna þá í fyrsta lagi að þeir hafa upphaflega ekki verið settir fram í einhverju tilteknu mælsku- fræðilegu eða bókmenntafræðilegu samhengi heldur sem nokkurs konar til- raun til varðveislu á ummælum og dæmisögum sem við Jesú voru kennd. Ósamræmið á milli birtingarforma þessara hliðstæða í þessum tveimur rit- um sannar í raun að ritin byggja ekki á sameiginlegri munnlegri heimild heldur nokkurs konar gagnabanka um hefðir sem runnar eru frá Jesú eða að minnsta kosti tileinkaðar honum.45 Hugmyndir um hlutverk skrifara í þessu samhengi eru til staðar á fyrstu öld í kristnu samhengi (sbr. aðfaraorðin í Tómasarguðspjalli) og varðveittir listar í hinum helleníska heimi vitna um hið sama.46 Hugmynd um munnlegt mengi hefða um Jesú af óþekktri stærð er tilbúningur nútímafræðimanna. En gæti ósamræmið á milli einstakra ummæla í listum af handritum af Tómasarguðspjalli eða listum af hliðstæðum á milli Tómasarguðspjalls og Ræðuheimildarinnar ekki einmitt gefið til kynna munnlegt upphaf í Ijósi óreiðunnar sem listamir bera með sér og hin munnlega hefð er iðulega dæmi um samkvæmt þjóðsagnafræðinni? Svarið við því er afdráttarlaust neitandi. Sveigjanleiki einstakra frásagnarkorna (kreija) er í fullkomnu samræmi við mælskufræðilega notkun þeirra. Þannig mátti umorða þau og útfæra eftir kúnstarinnar reglum.47 Jafnframt hefir verið sýnt fram á að í Tómasarguðspjalli (koptísku útgáfunni) er að finna vandlega útfærðan hluta 43 Um Ræðuheimildina sjá t.d. John S. Kloppenborg Verbin, Excavating Q: Tlie History and Setting of tlie Sayings Gospel (Minneapolis, MN: Fortress, 2000). 44 Um Oxyrhynchus handritin af Tómasarguðspjalli sjá einkum Harold Attridge, „Introduction," í Nag Hammadi Codex II: Together with XIII,2*, BRIT. LIB. OR 4926(1), and P. OXY. 1, 654, 655, Volume I, Gospel according to Thomas, Gospel according to Philip, Hypostasis of the Archons, and Indexes (Bentley Layton ritstj.; Nag Hammadi Studies 20; Leiden: Brill, 1989), 96-102; um listaformið sjá John Dominic Crossan, „Lists in Early Christianity: A Response to Early Christianity, Q andJesus,“ í Early Christianity, Q and Jestts (John S. Kloppenborg og Leif E. Vaage ritstj.; Semeia 55; Atlanta, GA: Schol- ars Press, 1992), 235-243. 45 Sbr. Leif Vaage, „Composite Texts and Oral Myths: The Case of the „Sermon" (6:20b-49),“ í Society of Biblical Literature 1989 Seminar Papers (David J. Lull ritstj.; Society of Biblical Literature Seminar Papers 28; Atlanta, GA: Scholars Press, 1989), 425-427. 46 Um ýmis söfn hellenískra lista sjá Kloppenborg, Formation, 289-316. 47 Sjá t.d. Burton L. Mack, „Elaboration of the Chreia in the Hellenistic School," í Patterns of Persuasion, 31-67. 79
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.