Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 85

Gunnlaugur A. Jónsson
Harmagrátur útlaga í Babýlon
Sálmur 137 og þýðing hans aðfornu og nýju
Davíðssálmur 137 er að ýmsu leyti einstakur meðal sálma Saltarans. Það á
ekki síst við um það mikilvæga atriði að unnt reynist að aldursgreina sálm-
inn með óvenjulega mikilli vissu. Fræðimenn eru enda nokkuð sammála um
að sálmurinn sé saminn einhvem tíma á árunum 538-520 f. Kr. Höfundur
hans hefur verið meðal hinna útlægu Gyðinga í Babýlon en býr þar ekki
lengur þegar sálmurinn verður til. Þá eru líkur á því að höfundurinn hafi
upplifað fall Jerúsalem 586 f. Kr. og verið tónlistarmaður. Við eigum því
sannarlega ekki að venjast að geta sagt svo mikið um höfunda einstakra
sálma Saltarans.
Sálmurinn er þvf sérlega gimilegur til fróðleiks fyrir þá sem vilja kynna
sér hlutskipti Gyðinga í babýlónsku útlegðinni. Þess vegna vekur það óneit-
anlega athygli að þegar blaðað er í ýmsum ísraelssögum og hugað að því
hvað höfundar þeirra hafa að segja um þetta tímabil þá notfæra þeir sér sálm
137 harla lítið. Þeir telja greinilega að þrátt fyrir nákvæma aldursgreiningu
sálmsins innihaldi hann lítið efni sem sé til þess fallið að upplýsa okkur um
þetta mikilvæga tímabil í sögu ísraelsþjóðarinnar.
Sjálfur er ég þeirrar skoðunar að í sálminum leynist veigamikil atriði í
þessu sambandi, atriði sem fræðimönnum hefur gjaman sést yfir þrátt fyrir
alla þá miklu athygli sem sálmurinn hefur dregið til sín.
Hér mun ég einkum beina athyglinni að upphafi og niðurlagi sálmsins.
Ætlun mín er að sjálfsögðu ekki að fjalla almennt um sögu Gyðinga á út-
legðartímanum. Ég mun takmarka mig við þau atriði sem þessi merki sálm-
ur hefur til málanna að leggja.
Þessi áhrifaríki sálmur hefur löngum talað alveg sérstaklega til þeirra
sem eru í útlegð frá ættlandi sínu. Sálmurinn fjallar um ást og hatur, ást til
Síonar og hatur í garð tveggja óvinaþjóða, Babýlóníumanna og Edómíta.
Kunnastur er sálmurinn annars vegar fyrir þá innsýn sem hann veitir í líf
hinna herleiddu Júdamanna til Babýlonar og hins vegar fyrir lokavers
sálmsins sem er þess eðlis að margur hefði gjarnan viljað vera laus við að
83