Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 100

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 100
Kristján Valur Ingólfsson Baksviðsleikur við útgáfu sálmabókar íslensku kirkjunnar 1801 Inngangur Árið 1801 var gefin út ný sálmabók fyrir kirkjuna á íslandi. Hún bar hið langa nafn: Evangelisk-kristileg Messu - saungs og Sálma-Bók, ad konúng- legri tilhlutun samantekin til almennilegrar brúkunar í Kirkjum og Heima - húsum og útgefin afþví konunglega íslendska Lands Uppfrœðíngar Félagi. Leirárgdrdum vid Leirá, 1801. Með útgáfu þessarar bókar var gerð afgerandi breyting á hinni almennu guðsþjónustu kirkjunnar. Sálmabókin tók nafn sitt af útgáfustað sínum og gekk undir nafninu Leir- gerður. I nafninu felst lítt dulbúin gagnrýni á innihald bókarinnar, en það er önn- ur saga. Bókin batt enda á liðlega tveggja alda sögu fyrstu íslensku messu- bókarinnar, Grallara Guðbrands biskups Þorlákssonar frá 1594 og þar með einnig á sögu þeirra guðsþjónustuforma sem opinberlega höfðu tíðkast í landinu í rúmar tvær aldir. Hún breytti einnig hlutverki sálmabókarinnar, sen nú var í senn sálmabók og messubók. Oft hefur verið rætt um þessa breytingu eins og hún hafi að mestu leyti komið á óvart og að sá sem mesta ábyrgð bar á útgáfunni, Magnús Stephen- sen, hafi með henni gert kirkju sinni óleik. Ekki er ætlunin í þessum pistli að leggja beinlínis mat á það, heldur fyrst og fremst að gera grein fyrir aðdraganda og forsögu þeirrar breytingar á guðsþjónustufonninu sem sannarlega var gerð. Þegar fjalla skal um form og atferli guðsþjónustunnar samkvæmt sálma- bókinni frá 1801 þarf að taka nokkuð langt tilhlaup. Breyttur siður í kirkj- unni samkvæmt kirkjuorðu Kristjáns III Danakonungs frá 1537' fór varlega 1 Kirkjuorða eða kirkjuregla Kristjáns þriðja ber hið latneska heiti: Ordinatio Ecciesiastica Regnorum Daniae & Norwegiae et Ducatuum Slesvigensis, Holsatiae etc. etc. Anno Domini M.D.XXXVII. Hún er prentuð í sinni latnesku gerð og í tveim íslenskum þýðingum í íslensku fombréfasafni: Diplomatarium Islandicum (DI). X, 257 - 328) Kirkjuorðan var samþykkt fyrir Skálholtsstifti í íslenskri þýðingu Gizur- 98
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.