Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 100

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 100
Kristján Valur Ingólfsson Baksviðsleikur við útgáfu sálmabókar íslensku kirkjunnar 1801 Inngangur Árið 1801 var gefin út ný sálmabók fyrir kirkjuna á íslandi. Hún bar hið langa nafn: Evangelisk-kristileg Messu - saungs og Sálma-Bók, ad konúng- legri tilhlutun samantekin til almennilegrar brúkunar í Kirkjum og Heima - húsum og útgefin afþví konunglega íslendska Lands Uppfrœðíngar Félagi. Leirárgdrdum vid Leirá, 1801. Með útgáfu þessarar bókar var gerð afgerandi breyting á hinni almennu guðsþjónustu kirkjunnar. Sálmabókin tók nafn sitt af útgáfustað sínum og gekk undir nafninu Leir- gerður. I nafninu felst lítt dulbúin gagnrýni á innihald bókarinnar, en það er önn- ur saga. Bókin batt enda á liðlega tveggja alda sögu fyrstu íslensku messu- bókarinnar, Grallara Guðbrands biskups Þorlákssonar frá 1594 og þar með einnig á sögu þeirra guðsþjónustuforma sem opinberlega höfðu tíðkast í landinu í rúmar tvær aldir. Hún breytti einnig hlutverki sálmabókarinnar, sen nú var í senn sálmabók og messubók. Oft hefur verið rætt um þessa breytingu eins og hún hafi að mestu leyti komið á óvart og að sá sem mesta ábyrgð bar á útgáfunni, Magnús Stephen- sen, hafi með henni gert kirkju sinni óleik. Ekki er ætlunin í þessum pistli að leggja beinlínis mat á það, heldur fyrst og fremst að gera grein fyrir aðdraganda og forsögu þeirrar breytingar á guðsþjónustufonninu sem sannarlega var gerð. Þegar fjalla skal um form og atferli guðsþjónustunnar samkvæmt sálma- bókinni frá 1801 þarf að taka nokkuð langt tilhlaup. Breyttur siður í kirkj- unni samkvæmt kirkjuorðu Kristjáns III Danakonungs frá 1537' fór varlega 1 Kirkjuorða eða kirkjuregla Kristjáns þriðja ber hið latneska heiti: Ordinatio Ecciesiastica Regnorum Daniae & Norwegiae et Ducatuum Slesvigensis, Holsatiae etc. etc. Anno Domini M.D.XXXVII. Hún er prentuð í sinni latnesku gerð og í tveim íslenskum þýðingum í íslensku fombréfasafni: Diplomatarium Islandicum (DI). X, 257 - 328) Kirkjuorðan var samþykkt fyrir Skálholtsstifti í íslenskri þýðingu Gizur- 98
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.