Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 102

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 102
Með tímanum gátu tengsl sálms við upphaf sitt í tilteknum lið messunn- ar samkvæmt hefðbundinni byggingu hennar orðið óljós. Sú kom tíð að ekki þótti ástæða til að syngja tvo sálma hvom á eftir öðrum í stað messuliðanna Kyrie og Gloria, heldur mætti notast við einn. Þetta var upphaf þess að upp- bygging messunnar glataðist. Þegar kóngurinn varð einvaldur í Danmörku hvarf það sem eftir var af sjálfstæði biskupa til að ráða innri málum kirkjunnar og þar með messu- forminu. Þetta var staðfest með lögum.9 Fram til þess tíma var stjóm kirkjunnar í hinu danska ríki byggð á þrem- ur meginstoðum. Þær voru: Konungurinn, biskupinn og guðfræðideild Há- skólans. Miðað við Kirkjuorðuna frá 1537 og upphaf hins nýja siðar er þetta sú skipan kirkjustjórnar sem eðlilegt er að sé í lútherskri kirkju. Einvaldskóngurinn setti nýja skipan kirkjumála og messusöngs með Kirkju- rituali sínu frá 1685.'° Skyldi hún einnig gilda hér á Islandi. Vorrarfrúarkirkja í Kaupmannahöfn var fyrirmyndarkirkja í þeim skilningi að guðsþjónustan og annað helgihald skyldi vera á öllum kirkjum ríkisins eins og þar tíðkaðist. I stuttu máli var guðsþjónustuhefðin danska eins og hún er sett fram í kirkjuritualinu, frábrugðin hinni íslensku hefð með því t.d. að aldrei mátti í Danmörku syngja messu á latínu, og hinir föstu liðir skyldu vera sálmar en ekki prósasöngvar eins og Dýrðarsöngurinn (Gloria) og Lamb Guðs (Agn- us Dei) o.s.frv. Fjöldamargt annað fylgdi með sem hér ekki er tóm til að fjalla um. Biskupamir á Islandi fóru ekki eftir þessum fyrirmælum í jafn ríkum mæli og kollegar þeirra í Danmörku og Noregi. Grallarinn frá 1594 var gef- inn út með litlum breytingum og Handbók presta sömuleiðis. Þó gerðu þeir biskuparnir Steinn Jónsson á Hólum (1660-1739) og Jón Ámason í Skál- holti (1665-1743) tillögu til kirkjurituals fyrir ísland og sendu það árið 1729 til Kaupmannahafnar." 9 Den souveraine Kongelov, Lex regia, Kjöbenhavn 14. November 1665. Lovs.fJsl. I, 298-313. f Paragrafi VI segir svo: Skal og Kongen ene have höieste Magt over al Clericiet, fra den höieste til den laveste, at beskikke og anordre al Kirke- og Guds-tjeniste; Möder, Sammenkomste og Forsammlinger og Religions- Sager, naar han det raadeligt eragter, byde, forbyde; og i almindelighed, korteligen at sige, skal Kongen ene have Magt at bruge alle Regalier og jura majestatis hvad Navn de og have kunde.“ LovsfJsl. 1302 10 Danmarks og Norgis Kirke-Ritual. 1685 11 Lbs.410,4to -„ Rituale eða Kirkjuserimoníubók" biskupanna Jóns Amasonar og Steins Jónssonar á ís- lensku er afskrift frá 1792. Afskriftin er sú eina sem til er og ekki í heilu lagi, -það vantar aftan á. Þetta er Kirkjuorða sem er nærri því að vera þýðing á KR 1685 með fáeinum viðaukum úr Lagabókinni 1687. Frávik em líklega aðeins tvö. í Handritasafni Hannesar biskups (Lbs.Nr.5.fol) em Athugasemdir yftr hið íslenska kirkjuritual fyrrum biskupa Islands Steins Jónssonar og Jón Ámasonar sem þeir sendu kanselí- inu 1729. 100
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.