Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 102

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 102
Með tímanum gátu tengsl sálms við upphaf sitt í tilteknum lið messunn- ar samkvæmt hefðbundinni byggingu hennar orðið óljós. Sú kom tíð að ekki þótti ástæða til að syngja tvo sálma hvom á eftir öðrum í stað messuliðanna Kyrie og Gloria, heldur mætti notast við einn. Þetta var upphaf þess að upp- bygging messunnar glataðist. Þegar kóngurinn varð einvaldur í Danmörku hvarf það sem eftir var af sjálfstæði biskupa til að ráða innri málum kirkjunnar og þar með messu- forminu. Þetta var staðfest með lögum.9 Fram til þess tíma var stjóm kirkjunnar í hinu danska ríki byggð á þrem- ur meginstoðum. Þær voru: Konungurinn, biskupinn og guðfræðideild Há- skólans. Miðað við Kirkjuorðuna frá 1537 og upphaf hins nýja siðar er þetta sú skipan kirkjustjórnar sem eðlilegt er að sé í lútherskri kirkju. Einvaldskóngurinn setti nýja skipan kirkjumála og messusöngs með Kirkju- rituali sínu frá 1685.'° Skyldi hún einnig gilda hér á Islandi. Vorrarfrúarkirkja í Kaupmannahöfn var fyrirmyndarkirkja í þeim skilningi að guðsþjónustan og annað helgihald skyldi vera á öllum kirkjum ríkisins eins og þar tíðkaðist. I stuttu máli var guðsþjónustuhefðin danska eins og hún er sett fram í kirkjuritualinu, frábrugðin hinni íslensku hefð með því t.d. að aldrei mátti í Danmörku syngja messu á latínu, og hinir föstu liðir skyldu vera sálmar en ekki prósasöngvar eins og Dýrðarsöngurinn (Gloria) og Lamb Guðs (Agn- us Dei) o.s.frv. Fjöldamargt annað fylgdi með sem hér ekki er tóm til að fjalla um. Biskupamir á Islandi fóru ekki eftir þessum fyrirmælum í jafn ríkum mæli og kollegar þeirra í Danmörku og Noregi. Grallarinn frá 1594 var gef- inn út með litlum breytingum og Handbók presta sömuleiðis. Þó gerðu þeir biskuparnir Steinn Jónsson á Hólum (1660-1739) og Jón Ámason í Skál- holti (1665-1743) tillögu til kirkjurituals fyrir ísland og sendu það árið 1729 til Kaupmannahafnar." 9 Den souveraine Kongelov, Lex regia, Kjöbenhavn 14. November 1665. Lovs.fJsl. I, 298-313. f Paragrafi VI segir svo: Skal og Kongen ene have höieste Magt over al Clericiet, fra den höieste til den laveste, at beskikke og anordre al Kirke- og Guds-tjeniste; Möder, Sammenkomste og Forsammlinger og Religions- Sager, naar han det raadeligt eragter, byde, forbyde; og i almindelighed, korteligen at sige, skal Kongen ene have Magt at bruge alle Regalier og jura majestatis hvad Navn de og have kunde.“ LovsfJsl. 1302 10 Danmarks og Norgis Kirke-Ritual. 1685 11 Lbs.410,4to -„ Rituale eða Kirkjuserimoníubók" biskupanna Jóns Amasonar og Steins Jónssonar á ís- lensku er afskrift frá 1792. Afskriftin er sú eina sem til er og ekki í heilu lagi, -það vantar aftan á. Þetta er Kirkjuorða sem er nærri því að vera þýðing á KR 1685 með fáeinum viðaukum úr Lagabókinni 1687. Frávik em líklega aðeins tvö. í Handritasafni Hannesar biskups (Lbs.Nr.5.fol) em Athugasemdir yftr hið íslenska kirkjuritual fyrrum biskupa Islands Steins Jónssonar og Jón Ámasonar sem þeir sendu kanselí- inu 1729. 100
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.