Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 109

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 109
Hvergi er nefnt í bréfunum hver hin íslenska hefð hafi verið til þessa tíma, það er tvær efnislega aðgreindar bækur, ein fyrst og fremst fyrir hús og heimili á grunni Hólabókarinnar frá 1589 og önnur fyrst og fremst fyrir messuhald og kirkju á grunni Grallarans frá 1594. Mögulegt er að ekki hafi verið áformað að gefa út nýja bók heldur ein- ungis endurútgáfu hinnar gömlu með tilteknum endurbótum á ákveðnum sálmum. Ný bók ætti að bíða eftir hinu nýja kirkjurituali. Þess vegna ættti engu að breyta í messuforminu. En af því að hið opinbera messuform á íslandi hafði ekki einu sinni feng- ið nauðsynlega lagfæringu í samræmi við Kirkjuritualið danska frá 1685, var mögulegt á grundvelli þeirrar heimildar sem bréfið frá 1784 gaf að gera ákveðnar breytingar á messuforminu án þess að bíða eftir hinu nýja danska rituali. Að öðru leyti er auðvitað einnig sá möguleiki fyrir hendi að bak við bréf- ið frá 22. júlí séu engar djúpar pælingar af kanselísins hálfu, heldur að þessi ákvörðun kanselísins hafi einfaldlega verið pöntuð af Landsuppfræðingafé- laginu. En megin áhyggjuefni Hannesar biskups var ekki form og innihald messubóka og sálmabóka heldur sú spuming hver ætti að hafa umsjón með útgáfu bóka til helgihalds í kirkjunni. Hann óttaðist að umboðið til þess yrði tekið úr höndum biskupanna. Áður en fullnaðarsvar við þeirri spumingu fékkst, andaðist hann. Ef til vill var Hannes biskup bara heppinn að deyja frá hinni opnu spum- ingu. Hið eina mögulega svar hefði honum ekki líkað: Biskupamir hafa, tímabundið, misst tökin á yfirumsjón með helgisiðabókunum og innihaldi þeirra. Þar með réði Magnús Stephensen, þá orðinn forseti Landsuppfræðinga- félagsins og eigandi að einu prentsmiðju landsins, alveg ferðinni. Hvað sem annars má segja um skoðanir hans sem fundu sér farveg í bókinni, þá var hann fyrst og fremst embættismaður sem átti að gæta laga og réttar umfram allt annað. Fyrir honum virðist það aldrei hafa verið spuming að sömu lög skyldu gilda á íslandi og í Danmörku, innan kirkju sem utan. Þess vegna var engin önnur stefna möguleg en sú sem hann tók. Þetta er ástæðan fyrir því að í Leirgerði 1801 birtist guðsþjónustuform að dönskum hætti, þar sem skiptist á sálmasöngur, lestrar bænir og predik- un, en hin hefðbundna uppbygging í fasta liði og breytilega, týndist um hríð. Ef Magnús Stephensen gerði kirkju sinni óleik með þessu, þá var það fyrst og fremst með því að að ákveða að eitt messuform skyldi gilda fyrir 107
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.