Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 109

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 109
Hvergi er nefnt í bréfunum hver hin íslenska hefð hafi verið til þessa tíma, það er tvær efnislega aðgreindar bækur, ein fyrst og fremst fyrir hús og heimili á grunni Hólabókarinnar frá 1589 og önnur fyrst og fremst fyrir messuhald og kirkju á grunni Grallarans frá 1594. Mögulegt er að ekki hafi verið áformað að gefa út nýja bók heldur ein- ungis endurútgáfu hinnar gömlu með tilteknum endurbótum á ákveðnum sálmum. Ný bók ætti að bíða eftir hinu nýja kirkjurituali. Þess vegna ættti engu að breyta í messuforminu. En af því að hið opinbera messuform á íslandi hafði ekki einu sinni feng- ið nauðsynlega lagfæringu í samræmi við Kirkjuritualið danska frá 1685, var mögulegt á grundvelli þeirrar heimildar sem bréfið frá 1784 gaf að gera ákveðnar breytingar á messuforminu án þess að bíða eftir hinu nýja danska rituali. Að öðru leyti er auðvitað einnig sá möguleiki fyrir hendi að bak við bréf- ið frá 22. júlí séu engar djúpar pælingar af kanselísins hálfu, heldur að þessi ákvörðun kanselísins hafi einfaldlega verið pöntuð af Landsuppfræðingafé- laginu. En megin áhyggjuefni Hannesar biskups var ekki form og innihald messubóka og sálmabóka heldur sú spuming hver ætti að hafa umsjón með útgáfu bóka til helgihalds í kirkjunni. Hann óttaðist að umboðið til þess yrði tekið úr höndum biskupanna. Áður en fullnaðarsvar við þeirri spumingu fékkst, andaðist hann. Ef til vill var Hannes biskup bara heppinn að deyja frá hinni opnu spum- ingu. Hið eina mögulega svar hefði honum ekki líkað: Biskupamir hafa, tímabundið, misst tökin á yfirumsjón með helgisiðabókunum og innihaldi þeirra. Þar með réði Magnús Stephensen, þá orðinn forseti Landsuppfræðinga- félagsins og eigandi að einu prentsmiðju landsins, alveg ferðinni. Hvað sem annars má segja um skoðanir hans sem fundu sér farveg í bókinni, þá var hann fyrst og fremst embættismaður sem átti að gæta laga og réttar umfram allt annað. Fyrir honum virðist það aldrei hafa verið spuming að sömu lög skyldu gilda á íslandi og í Danmörku, innan kirkju sem utan. Þess vegna var engin önnur stefna möguleg en sú sem hann tók. Þetta er ástæðan fyrir því að í Leirgerði 1801 birtist guðsþjónustuform að dönskum hætti, þar sem skiptist á sálmasöngur, lestrar bænir og predik- un, en hin hefðbundna uppbygging í fasta liði og breytilega, týndist um hríð. Ef Magnús Stephensen gerði kirkju sinni óleik með þessu, þá var það fyrst og fremst með því að að ákveða að eitt messuform skyldi gilda fyrir 107
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.