Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 109

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 109
Hvergi er nefnt í bréfunum hver hin íslenska hefð hafi verið til þessa tíma, það er tvær efnislega aðgreindar bækur, ein fyrst og fremst fyrir hús og heimili á grunni Hólabókarinnar frá 1589 og önnur fyrst og fremst fyrir messuhald og kirkju á grunni Grallarans frá 1594. Mögulegt er að ekki hafi verið áformað að gefa út nýja bók heldur ein- ungis endurútgáfu hinnar gömlu með tilteknum endurbótum á ákveðnum sálmum. Ný bók ætti að bíða eftir hinu nýja kirkjurituali. Þess vegna ættti engu að breyta í messuforminu. En af því að hið opinbera messuform á íslandi hafði ekki einu sinni feng- ið nauðsynlega lagfæringu í samræmi við Kirkjuritualið danska frá 1685, var mögulegt á grundvelli þeirrar heimildar sem bréfið frá 1784 gaf að gera ákveðnar breytingar á messuforminu án þess að bíða eftir hinu nýja danska rituali. Að öðru leyti er auðvitað einnig sá möguleiki fyrir hendi að bak við bréf- ið frá 22. júlí séu engar djúpar pælingar af kanselísins hálfu, heldur að þessi ákvörðun kanselísins hafi einfaldlega verið pöntuð af Landsuppfræðingafé- laginu. En megin áhyggjuefni Hannesar biskups var ekki form og innihald messubóka og sálmabóka heldur sú spuming hver ætti að hafa umsjón með útgáfu bóka til helgihalds í kirkjunni. Hann óttaðist að umboðið til þess yrði tekið úr höndum biskupanna. Áður en fullnaðarsvar við þeirri spumingu fékkst, andaðist hann. Ef til vill var Hannes biskup bara heppinn að deyja frá hinni opnu spum- ingu. Hið eina mögulega svar hefði honum ekki líkað: Biskupamir hafa, tímabundið, misst tökin á yfirumsjón með helgisiðabókunum og innihaldi þeirra. Þar með réði Magnús Stephensen, þá orðinn forseti Landsuppfræðinga- félagsins og eigandi að einu prentsmiðju landsins, alveg ferðinni. Hvað sem annars má segja um skoðanir hans sem fundu sér farveg í bókinni, þá var hann fyrst og fremst embættismaður sem átti að gæta laga og réttar umfram allt annað. Fyrir honum virðist það aldrei hafa verið spuming að sömu lög skyldu gilda á íslandi og í Danmörku, innan kirkju sem utan. Þess vegna var engin önnur stefna möguleg en sú sem hann tók. Þetta er ástæðan fyrir því að í Leirgerði 1801 birtist guðsþjónustuform að dönskum hætti, þar sem skiptist á sálmasöngur, lestrar bænir og predik- un, en hin hefðbundna uppbygging í fasta liði og breytilega, týndist um hríð. Ef Magnús Stephensen gerði kirkju sinni óleik með þessu, þá var það fyrst og fremst með því að að ákveða að eitt messuform skyldi gilda fyrir 107
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.