Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 114

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 114
kemur fram að ég sá ýmsa kosti við þá leið sem Loftur fór en hafði þó mín- ar efasemdir um ágæti hennar og úr varð að ég tók ekki upp orðanotkun hans en lét nægja í Sögu Islands að greina stuttlega frá því sem hann skrif- aði. Um athugasemdir mínar og hugleiðingar um þetta atriði vísa ég annars í umrætt rit frá 2001. Hjalti ritar (123), ‘Má í raun segja að Helgi fjalli aðeins um þann þátt þróunarinnar sem Loftur kallar siðaskipti en sjáist að mestu yfir langtíma- þróunina, siðbreytinguna’. Hann segir líka á sama stað að ég ‘horfi í raun fram hjá hinum veigamikla mun milli hinna lögformlegu siðaskipta ... og hinnar hugarfarssögulegu siðbreytingar ...’ Þessu fer fjarri og enn sýnist mér að Hjalta hafi yfirsést því að á bls. 338 fjalla ég einmitt um það hvenær siðbreytingin hafi náð tökum á fólki í hugarfarssögulegum skilningi. Þetta er erfitt úrlausnarefni en ég tel að það hafi þó vart verið síðar en um 1660, með rökum sem ég tilgreini á tilvitnuðum stað. Enn fremur ritar Hjalti um mig, ‘Lítur hann svo á að ‘siðbreytingunni’ hafi verið lokið um 1630 ...’. Ég tek þó skýrt fram (bls. 327) að þar á ég einungis við hina formlegu hlið, þá slotaði að mestu deilum um stöðu presta og kirkna og tíundir og önnur formleg atriði og fleira sem ég tilgreini og tel hafa valdið þáttaskilum. Hjalti miðar svo við 1630 þegar hann ritar, ‘ Þetta er aftur á móti a.m.k. rúmri öld fyrr en Loftur telur að siðbreytingunni í hinni hugarfarslegu merkingu ljúki (þar miðar hann við 18. öldina)’. Nú skil ég Loft þannig að siðbreytingunni hafi ekki lokið í reynd, sum markmið siðbótarmanna á 16. öld hafi aldrei náðst.5 Píetistar á 18. öld höfðu eindregnar hugmyndir um siðbótina og framkvæmd hennar og fannst mörgu ábótavant. Það var hins vegar ekki knýjandi spuming fyrir mig sem lýk umfjöllun minni um 1685 að svara því hvort siðbreytingunni hafi verið fyllilega ‘lokið’ þá eða hvort og hvenær hennilauk. Þar sem ég tek fram að siðbreytingin hafi fyrst, svo líklegt megi teljast, verið farin að móta hugarfar fólks almennt á íslandi um 1660 virðist ég gera mér grein fyrir því sem Hjalti telur mikilvægast, að breytingin var hægfara ferli. Orð Hjalta um að ég sjái þetta ekki af því að ég byggi ritun mína á at- burðasögulegri aðferð sýnist mér að geti vart verið annað en staðhæfing sem stenst ekki. Hjalti kemur margoft að því að ég fjalli um efni út frá persónu- og at- burðasögu og skorti þá hugmynda- og félagssögulegu sýn sem sé nútímaleg og auðsætt er að hann telur móta verkið Kristni á íslandi. Nú er það svo að 5 Sjá grein mína „Siðskipti, siðbót, siðbreyting", 128-9. 112
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.