Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 115

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 115
félagssaga kom ma. fram í fyrstu sem mótvægi við eða uppreisn gegn venjubundinni stjómmálasögu um kónga og stríð, þar sem persónur vom oft taldar ráða gangi sögunnar og atburðir voru raktir, stundum án sýnilegs til- gangs. Félagssaga var á hinn bóginn látin snúast um formgerðir (strúktúra) samfélagsins og ópersónuleg öfl og var fyrir löngu gagnrýnd fyrir að iðk- endur hennar slepptu að fjalla um fólk af holdi og blóði eða skýra gang mála með atburðarakningu. Við þessu hafa iðkendur félagssögu almennt brugðist með því að taka dæmi um einstaklinga og sýna þá í réttu umhverfi takast á við mikilvæg vandamál en hinir sömu iðkendur hafa gætt þess að missa þó ekki sjónar á félagssögulegu samhengi og þróunarlínum. Þetta er það sem ég þykist vera að gera í Sögu Islands VI og Hjalta á að vera fullkunnugt um sjónarmið mín um félagssögu.6 Og þess má geta að Saga íslands VI hefur fengið lof á prenti frá málsmetandi manni fyrir það að þar séu hugarfars- sögu gerð góð skil.7 Hjalti ber kafla minn um siðbreytinguna saman við skrif um sama tíma- bil í Kristni á Islandi og segir að þau bæti ‘litlu við fyrri þekkingu’ og séu mun hefðbundnari en skrifin í því ágæta verki. Bágt á ég að sjá að þetta standist og má benda á að ég tek mat á Jóni Arasyni til gagngerrar endur- skoðunar. Samanburður við Kristni á Islandi um þessi atriði er ófær því að barátta Jóns Arasonar verður utan gátta í verkinu og farið er undarlega hratt yfir atburði áranna 1537-1551. Hefði verið mikilvægt að endurmeta fram- göngu Jóns gegn siðbreytingunni, stefnu hans, stöðu og áhrif og skilning seinni tíma manna á honum. Það er ekki gert í Kristni á Islandi en hins veg- ar í Sögu íslands VI. Ef þetta er afleiðing þess að gera sem minnst úr per- sónu- og atburðasögu í Kristni á íslandi er óhætt að segja að furðulangt sé gengið og ekki hafi vel til tekist. Eftir að Hjalti hefur sagt að skrif mín um siðbreytinguna bæti litlu við fyrri þekkingu og séu hefðbundin, tekur hann til við að rekja nýjungar í texta mínum og finnur að þeim. Með nokkrum fyrirvörum nefni ég að Páll Vigfússon, síðar lögmaður (d. 1570), kunni að hafa verið upphafsmaður lútherskra siða á Islandi og virðist jafnvel hafa verið hugsjónamaður. Hann hafði kjöt á borðum á föstudegi árið 1532 eða fyrr og neitaði að láta af þess- 6 Sjá Agnes S. Amórsdóttir, Helgi Þorláksson: „Saga heimilis á miðöldum. Inngangur.“ Islenska söguþing- ið 28. - 31 maí 1987. Ráðstefnurit I. Ritstj. Guðmundur J. Guðmundsson, Eiríkur Bjömsson (1998), 31- 44, sjá einkum um ofangreind sjónarmið bls. 32-5. Þetta er efni frá málstofu þar sem Hjalti átti líka efni; framlag okkar Agnesar var sent þátttakendum og lagt fram fjölritað. 7 Gísli Gunnarsson, „Sagnfræðirannsóknir og söguleg þjóðemisstefna." Saga XLII (2004), 155-6. 113
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.