Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 115

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Síða 115
félagssaga kom ma. fram í fyrstu sem mótvægi við eða uppreisn gegn venjubundinni stjómmálasögu um kónga og stríð, þar sem persónur vom oft taldar ráða gangi sögunnar og atburðir voru raktir, stundum án sýnilegs til- gangs. Félagssaga var á hinn bóginn látin snúast um formgerðir (strúktúra) samfélagsins og ópersónuleg öfl og var fyrir löngu gagnrýnd fyrir að iðk- endur hennar slepptu að fjalla um fólk af holdi og blóði eða skýra gang mála með atburðarakningu. Við þessu hafa iðkendur félagssögu almennt brugðist með því að taka dæmi um einstaklinga og sýna þá í réttu umhverfi takast á við mikilvæg vandamál en hinir sömu iðkendur hafa gætt þess að missa þó ekki sjónar á félagssögulegu samhengi og þróunarlínum. Þetta er það sem ég þykist vera að gera í Sögu Islands VI og Hjalta á að vera fullkunnugt um sjónarmið mín um félagssögu.6 Og þess má geta að Saga íslands VI hefur fengið lof á prenti frá málsmetandi manni fyrir það að þar séu hugarfars- sögu gerð góð skil.7 Hjalti ber kafla minn um siðbreytinguna saman við skrif um sama tíma- bil í Kristni á Islandi og segir að þau bæti ‘litlu við fyrri þekkingu’ og séu mun hefðbundnari en skrifin í því ágæta verki. Bágt á ég að sjá að þetta standist og má benda á að ég tek mat á Jóni Arasyni til gagngerrar endur- skoðunar. Samanburður við Kristni á Islandi um þessi atriði er ófær því að barátta Jóns Arasonar verður utan gátta í verkinu og farið er undarlega hratt yfir atburði áranna 1537-1551. Hefði verið mikilvægt að endurmeta fram- göngu Jóns gegn siðbreytingunni, stefnu hans, stöðu og áhrif og skilning seinni tíma manna á honum. Það er ekki gert í Kristni á Islandi en hins veg- ar í Sögu íslands VI. Ef þetta er afleiðing þess að gera sem minnst úr per- sónu- og atburðasögu í Kristni á íslandi er óhætt að segja að furðulangt sé gengið og ekki hafi vel til tekist. Eftir að Hjalti hefur sagt að skrif mín um siðbreytinguna bæti litlu við fyrri þekkingu og séu hefðbundin, tekur hann til við að rekja nýjungar í texta mínum og finnur að þeim. Með nokkrum fyrirvörum nefni ég að Páll Vigfússon, síðar lögmaður (d. 1570), kunni að hafa verið upphafsmaður lútherskra siða á Islandi og virðist jafnvel hafa verið hugsjónamaður. Hann hafði kjöt á borðum á föstudegi árið 1532 eða fyrr og neitaði að láta af þess- 6 Sjá Agnes S. Amórsdóttir, Helgi Þorláksson: „Saga heimilis á miðöldum. Inngangur.“ Islenska söguþing- ið 28. - 31 maí 1987. Ráðstefnurit I. Ritstj. Guðmundur J. Guðmundsson, Eiríkur Bjömsson (1998), 31- 44, sjá einkum um ofangreind sjónarmið bls. 32-5. Þetta er efni frá málstofu þar sem Hjalti átti líka efni; framlag okkar Agnesar var sent þátttakendum og lagt fram fjölritað. 7 Gísli Gunnarsson, „Sagnfræðirannsóknir og söguleg þjóðemisstefna." Saga XLII (2004), 155-6. 113
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.