Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 117

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Qupperneq 117
valdið eigi upptök sín í siðbreytingunni. Þetta er auðsætt þegar ég fjalla sér- staklega um ríkisvaldið og upptök þess á 16. öld í öðrum kafla (bls. 255). Þetta hefur Hjalta yfirsést. Hjalti ritar, ‘Það verður að teljast missögn að ferming hafi haldist hér í lútherskum sið en aðeins breytt um inntak’ (bls. 127). Ekki veit ég til að ég segi þetta heldur hið gagnstæða, að það hafi verið ‘þvert gegn lærdómi Lúthers’ að ferma (biskupa) börn (bls. 109). Ég tek líka fram að fermingin hafi verið felld niður sem eitt af sakramentunum (bls. 122). Guðbrandur biskup Þorláksson beitti sér fyrir að koma á fermingu að nýju sem skyldu og vildi þar með staðfesta formlega að ungmenni hefðu lært fræðin með til- skildum hætti. Lét hann árið 1596 prenta á Hólum bækling sem nefnist Sú rietta confirmatio og fór að þýskri fyrirmynd. Miðað við vanalegan dugnað Guðbrands og sterka stöðu mun hann hafa komið fermingunni á í nýrri mynd en um framkvæmdina að öðru leyti segi ég ekki neitt. Um þetta hefði ég vissulega getað sagt meira en tel að betur fari þó á að taka málið upp í næsta bindi af Sögu íslands, áttunda bindi, í sambandi við tilskipun um fermingu frá árinu 1736.8 Undarlegt þykir mér að Hjalti segir að ég halli nokkuð á hlut Páls Stígs- sonar sem hafi líklega haft allt eins mikil áhrif og Gísli biskup Jónsson við ‘að festa lútherska siði í sessi’. Ég segi að þeir hafi verið samhentir um þetta Páll og biskup en geri ekki upp á milli þeirra (bls. 117). Þá er það furðulegt að Hjalti segir (bls. 128) að hvergi komi fram í verki mínu að helsti lærifaðir Guðbrands biskups hafi verið Niels Hemmingsen sem hafi misst embætti enda verið grunaður um kalvínsk viðhorf. Frá Hemmingsen og tengslum þeirra Guðbrands segi ég á bls. 168 og á bls 169 er mynd af Hemmingsen og rækilegur myndartexti þar sem kemur fram að honum hafi verið vísað úr embætti vegna gruns um kalvínsk áhrif. Allt þetta virðist Hjalta hafa yfirsést. Um Hemmingsen er fjallað í kafla um Guðbrand og eftir umsögn sína um hann bætir Hjalti við, ‘Bágbornasti hluti þessa kafla er þó tilraun Helga til að útskýra kenningu Lúthers. Hann leggur einkum áherslu á tvöfalda út- valningarkenningu sem var alls ekki að finna hjá Lúther’ (128). Um þetta 8 Páll Eggert Ólason skrifar ma. um Guðbrand, 'Honum má eigna að ferming var hér tekin upp þó að ekki væri hún að öllu lögboðin fyrr en með konungsbréfi 13. jan. 1736’. Páll Eggert bendir á að Gísli biskup Jónsson í Skálholti fylgdi sömu stefnu og Guðbrandur um að ekki mætti veita bömum sakramenti nema prestur hefði yfirheyrt þau og gengið úr skugga um réttan skilning þeirra á fræðunum, Menn og mennt- ir siöskiptaaldarinnar á Islandi IV (1926), 401-2. 115
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.