Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 119

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Side 119
Þá segir Hjalti, ‘Á hinn bóginn örlar ekki á því fagnaðarerindi sem Lúth- er boðaði og gaf kirkju hans nafn (þ.e. hin evangelíska) og felst í friðþægj- andi dauða og upprisu Krists syndugum mönnum til sáluhjálpar’ (bls. 128). Sé Hjalti enn að miða við umfjöllun mína á bls. 171 er þetta alrangt, þar fjalla ég líka um friðþægingu. Og almennt er þessi umsögn með öllu ómakleg því að ég geri mér alveg sérstakt far um að minna á friðþæginguna (bls. 170, 171, 333, 338 og miklu víðar). Hitt er annað mál að andlegum og veraldleg- um forystumönnum Islendinga var mjög tamt að minna á reiði Guðs og út- skúfun um 1600 og allt fram um 1640 og var óhjákvæmilegt að gera því skil. Hjalti skrifar enn, ‘Eins og á málum er tekið eru gamlar staðalmyndir og fordómar frá dögum Páls Eggerts Ólasonar aðeins festar í sessi og er það miður’ (bls. 128). Ekki skil ég á hvaða fordómum ég el því að ég er býsna gagnrýninn á skrif Páls Eggerts. Hann var góður þjóðernissinni og einn þeirra sem héldu fram söguskoðun sjálfstæðisbaráttunnar, sem svo er nefnd. Það var skoðun hans að íslensk menning hefði lifað meðal alþýðumanna í sveitum landsins á niðurlægingartímum og gert íslendingum kleift að við- halda þjóðerni sínu og endurheimta frelsi sitt. Á tímabilinu sem markast af heimsstríðunum á síðustu öld, þegar Páll Eggert samdi verk sín, var dýrkun sveitamenningar algeng og ótti við spillingu og erlend áhrif í þéttbýli eru meðal einkenna þessara tíma." Páll Eggert hafði ímugust á hinum ‘erlenda’ rétttrúnaði, fann honum ýmislegt til foráttu og var ekki einn um það. Því fer fjarri að ég taki undir þessa skoðun. Um það getur Hjalti sannfærst með því að lesa kafla minn um rétttrúnað við lok þáttar míns í sjöunda bindi af Sögu íslands sem kom út í desember 2004. Þar fjalla ég lika rækilega um Pál Eggert og skoðanir hans. Hjalti finnur að því að lítt skuli fjallað hugmyndafræðilega um lútherska rétttrúnaðinn eða guðfræði og trúarlíf Brynjólfs biskups Sveinssonar í um- ræddu verki, Sögu Islands VI, en er of fljótur á sér, um þetta fjalla ég í Sögu íslands VII. Skrif mín í þessum bindum mynda eina heild. Sumt í verki mínu telur Hjalti vel gert en mat hans á því verður annars að teljast neikvætt. Eg get ekki varist þeirri hugsun að hann hafi ekki kynnt sér verkið nógu rækilega. Nákvæmari lestur hefði komið í veg fyrir þær röngu staðhæfingar hans sem ég hef sýnt fram á og um leið stuðlað að traustari ályktunum. n Ólafur Ásgeirsson: Iðnbylting hugarfarsins. Átök um atvinnuþróun á Islandi 1900-1940 (Sagnfræðirann- sóknir 9, 1988). Sigríður Matthíasdóttir: Hinn sanni íslendingur. Þjóðerni, kyngervi og vald á Islandi 1900-1930 (Reykjavík 2004),! 13-172. 117
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.