Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 119

Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2005, Page 119
Þá segir Hjalti, ‘Á hinn bóginn örlar ekki á því fagnaðarerindi sem Lúth- er boðaði og gaf kirkju hans nafn (þ.e. hin evangelíska) og felst í friðþægj- andi dauða og upprisu Krists syndugum mönnum til sáluhjálpar’ (bls. 128). Sé Hjalti enn að miða við umfjöllun mína á bls. 171 er þetta alrangt, þar fjalla ég líka um friðþægingu. Og almennt er þessi umsögn með öllu ómakleg því að ég geri mér alveg sérstakt far um að minna á friðþæginguna (bls. 170, 171, 333, 338 og miklu víðar). Hitt er annað mál að andlegum og veraldleg- um forystumönnum Islendinga var mjög tamt að minna á reiði Guðs og út- skúfun um 1600 og allt fram um 1640 og var óhjákvæmilegt að gera því skil. Hjalti skrifar enn, ‘Eins og á málum er tekið eru gamlar staðalmyndir og fordómar frá dögum Páls Eggerts Ólasonar aðeins festar í sessi og er það miður’ (bls. 128). Ekki skil ég á hvaða fordómum ég el því að ég er býsna gagnrýninn á skrif Páls Eggerts. Hann var góður þjóðernissinni og einn þeirra sem héldu fram söguskoðun sjálfstæðisbaráttunnar, sem svo er nefnd. Það var skoðun hans að íslensk menning hefði lifað meðal alþýðumanna í sveitum landsins á niðurlægingartímum og gert íslendingum kleift að við- halda þjóðerni sínu og endurheimta frelsi sitt. Á tímabilinu sem markast af heimsstríðunum á síðustu öld, þegar Páll Eggert samdi verk sín, var dýrkun sveitamenningar algeng og ótti við spillingu og erlend áhrif í þéttbýli eru meðal einkenna þessara tíma." Páll Eggert hafði ímugust á hinum ‘erlenda’ rétttrúnaði, fann honum ýmislegt til foráttu og var ekki einn um það. Því fer fjarri að ég taki undir þessa skoðun. Um það getur Hjalti sannfærst með því að lesa kafla minn um rétttrúnað við lok þáttar míns í sjöunda bindi af Sögu íslands sem kom út í desember 2004. Þar fjalla ég lika rækilega um Pál Eggert og skoðanir hans. Hjalti finnur að því að lítt skuli fjallað hugmyndafræðilega um lútherska rétttrúnaðinn eða guðfræði og trúarlíf Brynjólfs biskups Sveinssonar í um- ræddu verki, Sögu Islands VI, en er of fljótur á sér, um þetta fjalla ég í Sögu íslands VII. Skrif mín í þessum bindum mynda eina heild. Sumt í verki mínu telur Hjalti vel gert en mat hans á því verður annars að teljast neikvætt. Eg get ekki varist þeirri hugsun að hann hafi ekki kynnt sér verkið nógu rækilega. Nákvæmari lestur hefði komið í veg fyrir þær röngu staðhæfingar hans sem ég hef sýnt fram á og um leið stuðlað að traustari ályktunum. n Ólafur Ásgeirsson: Iðnbylting hugarfarsins. Átök um atvinnuþróun á Islandi 1900-1940 (Sagnfræðirann- sóknir 9, 1988). Sigríður Matthíasdóttir: Hinn sanni íslendingur. Þjóðerni, kyngervi og vald á Islandi 1900-1930 (Reykjavík 2004),! 13-172. 117
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Ritröð Guðfræðistofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritröð Guðfræðistofnunar
https://timarit.is/publication/1152

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.