Skírnir - 01.09.2004, Page 13

ir í lat ínu riti sem gef ið var út í Kaup manna höfn árið 1650.17 Þá má
og geta mik ils lat ínu kvæð is sem Jón Vídalín (1666–1720), síð ar
bisk up, flutti á sam komu í Skál holti árið 1692, þar sem hann sýndi
bæði mikla skáld gáfu sína og lær dóm.18 Ljóst má því vera að þrátt
fyr ir bág bor ið ástand á fyrstu ára tug um 16. ald ar jókst veg ur lat -
ínu á Ís landi smám sam an og með störf um sín um og virkni sýndu
ís lensk ir lær dóms menn á 17. öld bæði kunn áttu og af köst sem
gerðu þá fylli lega gjald genga í hin um al þjóð lega mennta heimi.
Gríska
Á blóma skeiði Róma veld is voru marg ir merk ustu lær dóms menn
rík is ins í raun tví tyngd ir. Grísk menn ing hafði þá þeg ar lengi ver -
ið mesti aflgjafi róm verskr ar menn ing ar og grísku nám var löngu
orð ið fast ur lið ur í æðra námi í Róm. Gríska stóð þó ætíð traust -
ari fót um í aust ur hluta rík is ins, eins og við mátti bú ast, og lat ína
að sama skapi í vest ur hlut an um. Þeg ar rík ið skipt ist í austróm -
verska og vestróm verska rík ið í lok 4. ald ar e. Kr., og hið síð ar -
nefnda lið að ist sund ur á 5. öld, urðu mikl ar breyt ing ar á þessu sér -
stæða sam lífi grískr ar og róm verskr ar menn ing ar sem stað ið hafði
öld um sam an. Í aust ur hlut an um varð gríska alls ráð andi í æðri
mennt un en svo virð ist sem grísku kunn átta hafi víða horf ið í vest -
ur hlut an um. Að vísu þyk ir ljóst að lær dóms menn úr hvor um
hluta hafi átt með sér ein hver sam skipti ann að veif ið á mið öld um
og að stöku mað ur í vest ur álfu hafi með ein hverju móti afl að sér
ein hverr ar kunn áttu í grísku, en þó hef ur það senni lega frek ar ver -
ið und an tekn ing en al menn ur sið ur.19 Það var ekki fyrr en á tím -
um end ur reisn ar, þeg ar mennta menn tóku að beina at hygli sinni
að grísk um forn bók mennt um, og við fall Kon stant ínópels 1453,
þeg ar fjöldi grískra mennta manna flúði vest ur á bóg inn und an
Tyrkj um, að grísku nám og grísku kunn átta tók fjörkipp í Vest ur-
Evr ópu. Þessi áhugi er auð skil inn, ef hafð ur er í huga sá mikli gró -
erlend tungumál á íslandi… 297skírnir
17 Run ólf ur Jóns son 1650: F1b–F3a. Sig urð ur Pét urs son 2003: 57–58.
18 Sig urð ur Pét urs son 1997a.
19 Berschin 1988.