Skírnir - 01.09.2004, Page 157

fyr ir mynd fram tíð ar inn ar. Að því er varð ar inn lenda sagna rit un og fræði -
lega um ræðu styðst Sig ríð ur eink um við rit verk Guð mund ar Hálf dan ar -
son ar um þjóð rík ið, Ingu Dóru Björns dótt ur um fjall konuí mynd ina og
þjóð ern is hug mynd ir og Ólafs Ás geirs son ar um hlut verk hefð ar hyggju og
sveita dýrk un í ís lenskri stjórn mála sögu á fyrstu ára tug um 20. ald ar. Þeg -
ar kem ur að kvenna bar átt unni reið ir hún sig tölu vert á rit Sig ríð ar Er -
lends dótt ur, en vitn ar einnig í verk þeirra Sig ríð ar Dúnu Krist munds dótt -
ur og Auð ar Styr kárs dótt ur.
Sig ríð ur grein ir vel þær hug mynd ir, sem þessi rit hafa að geyma, en
hún hefði get að stað sett sig bet ur gagn vart þeim. Hún bend ir rétti lega á
að fræði um ræða um þjóð ern is stefnu hafi á síð ustu ára tug um að miklu
leyti snú ist um til urð og þró un nú tíma ríkja, en ger ir síð an tak mark aða
grein fyr ir helstu skýr ing ar hefð um um ólík við horf fræði manna eins og
Er ics Hobs bawm, Bene d icts And er son, Ant honys Smith, og Johns
Breuilly og fleiri til upp runa þjóð ern is vit und ar. Færa má rök fyr ir því, að
sam ræða og deil ur þeirra sem að hyll ast módern isma (þjóð erni sem nú -
tíma fyr ir bæri) og eþn isma (þjóð erni reist á eldri menn ing ar arfi og sögu -
leg um fyr ir mynd um) í grein ingu á þjóð ern is stefnu eigi heima í rit gerð -
inni. Þótt slík ar hug mynd ir séu vel kynnt ar á Ís landi eru það eng in rök
fyr ir því að sleppa um fjöll un um þær, ekki síst ef þær skír skota með bein -
um hætti til veiga mik illa efn is þátta eins og þjóð ern is goð sagna.
Með þessu er ekki ver ið að draga úr vægi þess meg in mark miðs Sig ríð -
ar að beina sjón um að innri gerð þjóð rík is ins. Eins og hún legg ur áherslu
á hef ur valda tengsl um inn an þjóð ríkja ver ið minni gaum ur gef inn en til -
urð þjóð ríkja og oft hef ur ekki kom ið nægi lega skýrt fram hvern ig þjóð -
ern is hug mynda fræð in mis muni ein stak ling um inn an þjóð anna sjálfra.
Þar styðst hún við kenn ing ar banda ríska fé lags fræð ings ins Craigs Cal -
houn, sem hef ur vak ið at hygli á þessu mis ræmi. Hann held ur því fram, að
ekki sé nóg að hafna því að þjóð irn ar séu nátt úr legt fyr ir bæri og sýna
fram á sögu lega og menn ing ar lega til urð þeirra. Nauð syn legt sé að fara
ofan í saumana á því hvern ig þjóð ern is leg sjálfs mynd leið ir til þjóð fé lags -
legs ójafn rétt is. Sig ríð ur tek ur und ir þá skoð un Cal houns að nú tíma þjóð -
ríki séu reist á þeirri þver sögn að sækja til veru rétt sinn í hug mynda fræði
upp lýs ing ar inn ar um frelsi og jafn rétti allra manna á sama tíma og þau
úti loki ákveðna þjóð fé lags hópa frá op in berri þátt töku. Þannig hafi hug -
mynd ir upp lýs ing ar inn ar um lýð ræði og þátt töku ein stak linga í stjórn -
mál um ekki náð lengra en til mennt aðra karl manna eða eigna manna. Stór -
um hóp um þjóð ar inn ar, eins og kon um og ómennt uð um, eigna laus um
körl um hafi ver ið skip að und ir þjóð ern is lega ímynd sem var alls ekki
mót uð með þá í huga. Sig ríð ur heim fær ir þessa teg und mót un ar hyggju
eða „construct i visma“ á ís lensk an veru leika og set ur í sam hengi við rann -
sókn ir á þjóð erni og kyn ferði, ekki síst þær mót sagn ir sem ein kenna
stöðu kvenna inn an þjóð ern is hug mynda fræð inn ar. Kon ur hafi ver ið úti -
hinn sanni íslendingur 441skírnir