Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Síða 40

J ó h a n n a S i g u r ð a r d ó t t i r
40 TMM 2014 · 4
Þar sagðist hann fyrirverða sig innilega fyrir að á árinu 1913 hefði hann
þegið 35 aura á tímann þegar konurnar fengu aðeins 15 aura fyrir sömu
vinnu. Og, eins og Guðgeir segir í greininni, að hann hafi látið þar við sitja.
Það sé gamla sagan, segir hann, svo óskemmtileg sem hún sé. „Við sjáum
svo sem rangindin og yfirtroðslurnar og viðurkennum þetta, að vísu með
sjálfum okkur og jafnvel hver við annan. En látum svo alltof oft við það sitja,
í stað þess að nota tækifærin sem gefast til að bera réttlætinu vitni.“
Þó svo að við amma höfum átt samtöl um ýmis mál, þá veit ég að ekkert
var henni jafnkært og launajafnrétti kynjanna.
Þegar Jóna M. Guðjónsdóttir – mikil sómakona sem ég kynntist nokkuð
– tók við félaginu af ömmu Jóhönnu, flutti hún forvera sínum kveðjuorð á
aðalfundi félagsins. Þar talaði hún m.a. um þann mikla sigur sem fólginn
væri í lögunum um launajafnrétti kynjanna sem sett voru 1961 og áttu að
taka gildi í áföngum á 6 árum.
Við það tækifæri sagði Jóna, nýkjörinn formaður verkakvennafélagsins, að
engin kona ætti stærri hlut að þeim sigri en Jóhanna Egilsdóttir. Þetta þótti
mér fjarska vænt um að lesa í 50 ára afmælisriti félagsins, enda veit ég hvað
þetta var ömmu minni mikið hjartans mál. Hún talaði um þetta sem „æðsta
takmark okkar verkakvenna í kjarabaráttunni“.
Amma lýsti oft baráttu verkakvenna fyrir launajafnréttislögunum en
verkakonur settu það sem skilyrði fyrir stuðningi við stjórnarsamstarf
Alþýðuflokksins við viðreisnarstjórnina 1961 að Sjálfstæðisflokkurinn
styddi frumvarp um sömu laun fyrir sömu vinnu. Amma sagði atvinnu­
rekendur hafa verið með mikinn mótþróa gegn þessu innan Sjálfstæðis­
flokksins. En ömmu var alla tíð mjög hlýtt til Ólafs Thors, þáverandi for­
sætisráðherra, sem hún sagði hafa barið í borðið og sagt: „Ég hef lofað þessu
og ég stend við það“.
En gamla konan, hún amma mín, sem var um 95 ára gömul þegar ég fór
á þing, skildi ekkert í því af hverju ég væri að berjast fyrir launajafnrétti
kynjanna.
„Heyrðu, Jóhanna mín,“ sagði hún við mig. „Við í verkakvennafélaginu
náðum þessu fram fyrir löngu síðan.“
Hún átti erfitt með að skilja að atvinurekendur hefðu, eftir að lögin
voru sett og búið að leiðrétta kauptaxtana, fundið aðra leið til að viðhalda
launamisréttinu með alls konar duldum greiðslum og yfirborgunum til
karla.
Hún hafði greinilega meiri trú á atvinnurekendum á efri árum en þegar
hún stóð eldheit í óvæginni baráttu við þá fyrir bættum kjörum verkafólks.
Á þeim tíma hafði hún lýst viðhorfi þeirra til kvenna þannig að þeir virtust
telja þær óæðri en karla.
Hún ræddi líka við mig um viðhorfsbreytinguna til verkalýðsbaráttunnar
og þá varð henni hugsað til Garna­ og Gúttóslagsins og þeirrar baráttu að fá