Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Qupperneq 38

Wa n g S h u h u i
38 TMM 2018 · 3
sem gefur til kynna að kona með nýjar hugsanir sem flýr heimilið eigi ekki annarra
kosta völ en gerast gleðikona. Bókmenntafræðingur í Shanghæ heldur því fram að í
annarri þýddri gerð leikritsins snúi Nóra aftur heim. Enginn annar hefur séð þessa
gerð. En það er skynsamleg tilhugsun að Nóra hafi um tvær leiðir að velja: snúa aftur
heim eða selja sig í vændi. Fugl er ófrjáls í fuglabúri, en þegar hann er kominn út í
heiminn þá koma fálkar, kettir og aðrir vargar. Ef þessi fugl er búinn að vera svo lengi
í búrinu að hann hefur gleymt hvernig eigi að fljúga, þá er hann í lífshættu. Dauðinn
er ekki rétta leiðin.
Fyrirlesturinn heldur svo áfram að segja að samfélagslegar ástæður séu
ekki tilbúnar fyrir uppreisn Nóru. Lykilatriði er einfaldlega það að konur
eru ekki efnahagslega sjálfstæðar. Þótt Nóra vakni af draumi á hún enga
útgönguleið. Þessi löngun og þrá í Nóru að losna úr stöðu dúkkunnar mætir
andspyrnu samfélagsins. Þá eiga konur með nýjar hugsanir ekki von á öðru
en vonbrigðum og sársauka. Konur í því ástandi eru eins og „fiskur á sandi“,
og fiskur á sandi þarf að berjast fyrir vatni. Efnahagslegt sjálfstæði verður
fyrsta skref og ýmis önnur réttindi koma á eftir. Lu Xun benti svo á að það
er í rauninni gríðarlega erfitt að berjast fyrir efnahagslegu sjálfstæði. Deilur
og átök eru óhjákvæmileg, og þrautseigja er nauðsynleg.
Fyrirlestur Lu Xun var mjög frumlegur á sínum tíma. Frábær hugmynd
en það er erfitt að framkvæma hana. Hundrað árum eftir að leikritið hans
Ibsens var frumsýnt orti Vilborg til Nóru: „Það hefur harðnað á dalnum / og
samkvæmt venju / bitnar atvinnuleysi ævinlega fyrst á konum. … Nei, góða
mín, far þú aftur út í myrkrið.“
24. október 2016, þegar íslenskar konur hættu að vinna kl.14:38, bentu með
því á að laun kvenna væru tæplega 80% launa karla og kölluðu eftir kjara-
jafnrétti, birtust fréttir af því í kínverskum samfélagsmiðli. Vinkonur mínar
í Beijing sögðu: íslenskar konur eru frábærar! Ein sagði: heimsins bestu en
fá samt aðeins 8 stig.
4
Árið 1925 birti Lu Xun smásöguna „Sært og dautt“. Ungur maður, Sheng,
og ung kona, Zijun, voru ástfangin. Bæði voru framsækin og dýrkuðu frelsi
í ástum, vildu alls ekki hin hefðbundnu skipulögðu sambönd í höndum for-
eldra og hjónabandsmiðlara. (Þetta var atvinnugrein í Kína í gamla daga og
er ennþá; miðlarinn gengur á milli tveggja fjölskyldna og reynir að stofna til
hjónabands milli einstaklinga.) Þau ákváðu að flytja saman og stofna kjarna-
fjölskyldu, þótt þau ættu í mjög miklum erfiðleikum með að finna leiguhús-
næði, enda vildi fólk ekki leigja ógiftu, lauslátu pari eins og Sheng og Zijun.
Svo voru þau alltaf litin hornauga af nágrönnum. „Ég á sjálfa mig, þau hafa
ekkert að segja um mín mál,“ sagði Zijun ákveðin. Sheng var mjög stoltur
af henni, sá jafnvel bjarta framtíð kínverskra kvenna í henni. Innan veggja
heimilis þeirra var sældarlíf, fullt af ást og hlýju. Hann starfaði sem ritari hjá
TMM_3_2018.indd 38 23.8.2018 14:19