Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Qupperneq 89

Ve g i r á s t a r i n n a r
TMM 2018 · 3 89
Halldór Guðmundsson
Vegir ástarinnar
þegar Astrid Lindgren
heimsótti Mál og menningu
Í maí 1985 kom Astrid Lindgren í heimsókn til Íslands. Heimsóknin var í
boði kvikmyndahátíðarinnar í Reykjavík, en opnunarmynd hennar þetta
sinnið var Ronja ræningjadóttir, mynd sem Tage Danielson gerði eftir sögu
Astrid. Hún las líka úr verkum sínum í Norræna húsinu og sótti einhverjar
veislur sem henni voru haldnar, meðal annars af Ragnhildi Helgadóttur,
þáverandi menntamálaráðherra.
Því háttaði svo til að Mál og menning var útgefandi Astrid Lindgren á
Íslandi á þessum tíma, en þar hafði ég þá verið útgáfustjóri í tæpt ár. Ég átti
þó engan þátt í að forlagið gaf hana út, svo var fyrirrennurum mínum fyrir
að þakka, Þorleifi Haukssyni, Þuríði Baxter og Silju Aðalsteinsdóttur, en
við vorum sannarlega stolt af henni og reyndum að koma verkum hennar á
framfæri við íslenska lesendur sem best við gátum. Um þetta leyti var kalda
stríðinu í íslenskri menningu ekki lokið og fulltrúum Máls og menningar var
hvergi boðið þar sem verið var að heiðra Astrid Lindgren. Sagan segir að hún
hafi þó fengið að hitta íslenskan barnabókahöfund í veislu sem skýrði henni í
nokkuð ítarlegu máli frá því hvað hann hefði verið þýddur á mörg tungumál,
uns þessi kona – hverrar verk má lesa á flestum tungum heims – sneri sér að
honum og sagði: „Så har vi hört nok om det.“
Ég hafði hvorki lífsreynslu né döngun í mér til að gera athugasemdir við
þetta eða troða mér í einhver samsæti, en hins vegar óskaði Astrid eftir því
að koma í heimsókn á sitt íslenska forlag; það var vandfundinn tími til þess í
öllum glaumnum en laugardagsmorgunn varð ofan á, og þá kom Astrid Lind-
gren á kaffistofuna okkar á Laugavegi 18 og spjallaði við okkur Silju og fleira
fólk yfir kaffi og snúðum og sætti ekki tíðindum, fyrir utan að ég minnist
þess ekki að heimsókn nokkurs höfundar hafi haft jafn mikil áhrif á mig á
mínum útgefandaárum.
„Nóttina sem Ronja fæddist drundu þrumur og eldingar leiftruðu yfir
fjöllunum, já, það var þvílík þrumunótt að allar óvættir sem bjuggu í Mattí-
asarskógi skriðu óttaslegnar í holur sínar og fylgsni“ (upphaf Ronju í þýðingu
Þorleifs Haukssonar). Astrid kann flestum höfundum betur að fanga athygli
lesenda sinna með fyrstu málsgreininni og halda henni síðan óskertri allt til
loka, hvort sem hún er að skrifa skáldsögu fyrir stálpaða unglinga og þaðan af
TMM_3_2018.indd 89 23.8.2018 14:19