Tímarit Máls og menningar - 01.09.2018, Blaðsíða 107

H u g v e k j u r
TMM 2018 · 3 107
Atburðurinn á Kjarvalsstöðum sýnir, á
hve hálan ís afstaða íslenzkra stjórnvalda
til fjölmiðla er komin. Hingað til hefur
þessa einkum gætt gagnvart íslenzkum
fjölmiðlum. Sjálfur forsætisráðherrann gaf
þá fasistísku yfirlýsingu í sjónvarpinu um
daginn, að íslenzkir fjölmiðlar ættu ekki
að afla sér upplýsinga hjá brezkum aðilum.
Forsætisráðherra telur, að íslenzk
stjórnvöld hafi rétt á að ritskoða
upplýsingar og velja það, sem þeim hentar,
til birtingar í íslenzkum fjölmiðlum.
Þessi stefna er fengin að láni hjá
austantjaldsríkjunum og öðrum einræðis-
og alræðisríkjum.
Þegar þessari stefnu er beitt á
heimamarkaði, er hægt að líta hana
mildum augum sem heimilisböl
Íslendinga, er vari aðeins meðan
forsætisráðherrann og blaðafulltrúinn
eru við völd. Engin lög banna þeim
fjölmiðlum, sem vilja gæta virðingar
sinnar, að afla sér upplýsinga úr sem
flestum áttum og neita að hlusta á
blaðafulltrúann einan.
Þegar stefnan er hins vegar orðin
útflutningsvara, er málið orðið alvarlegra.
Þá stórskaðar hún málstað Íslands
á erlendum vettvangi. Fjölmiðlar í
lýðræðisríkjum Vesturlanda fara að taka
upplýsingum íslenzkra stjórnvalda með
vaxandi varúð, auk þess sem þeir freistast
til að telja, að lýðræðið á Íslandi standi á
fremur lágu stigi.
Þarna er stríðsmaðurinn Jónas lifandi
kominn þótt undirskriftina vanti og má
geta sér þess til að stjórn blaðsins og eig-
endur hafi fengið orð í eyra frá yfirvöld-
um. Eitt er víst: frá og með þessum leið-
ara merkir hann sína. Þessi leiðari er
líka til marks um annað helsta baráttu-
mál Jónasar alla tíð, baráttuna fyrir
raunverulegu frelsi fjölmiðla undan
afskiptum stjórnvalda.
Hitt aðalbaráttumálið var, eins og
áður var ýjað að, aðgengi almennings að
ódýrari mat en hér var – og er – að hafa.
Á þessu sviði má vel kalla hann bylting-
armann enda var takmarkið betri kjör
alþýðu. Hann var áhrifamesti talsmaður
íslenskra neytenda áratugum saman. Til
að rifja upp hörku hans og orðkynngi
fylgir hér á eftir einn þeirra leiðara sem
ollu brottrekstri hans frá Vísi 1975 sem
aftur leiddi til stofnunar Dagblaðsins.
Leiðari Vísis 7. maí 1975:
Sjálfsafgreiðslan mikla
Enginn þrýstihópur í efnahagskerfinu
hefur náð þvílíkum árangri sem
þrýstihópur landbúnaðarins.
Forsvarsmönnum þessarar sögufrægu
atvinnugreinar hefur tekizt að ná hinu
bezta úr hinum mörgu tækjum ríkisins til
að hafa áhrif á gang efnahagsmála.
Landbúnaðurinn er ekki í miðri þráskák
þrýstihópanna eins og sjávarútvegurinn.
Forustumönnum landbúnaðarins hefur
tekizt að lyfta landbúnaðinum upp
úr þessari þráskák. Fyrirgreiðsla hins
opinbera til handa landbúnaðinum er
orðin svo að segja alveg sjálfvirk.
Bændur fá sjálfvirk afurðalán út á
framleiðslu sína, hversu mikil sem hún
er. Allar afurðir þeirra eru sjálfkrafa
keyptar af þeim á verði, sem tryggir þeim
ákveðnar lágmarkstekjur í samanburði
við ýmsar aðrar stéttir þjóðfélagsins. Þeir
geta því aukið búrekstur sinn án nokkurra
markaðsáhyggja.
Hið sama er uppi á teningnum í
fjárfestingu í landbúnaði. Ef bóndi vill
stækka tún sin, lengja girðingar eða
byggja útihús, fær hann styrki og lán með
sjálfvirkum hætti.
Landbúnaðurinn er eini stóri
atvinnuvegurinn, sem nýtur beinna
styrkja. Og lánakjör hans eru að mörgu
leyti enn hagstæðari en lánakjör
útgerðarinnar, einkum að því er varðar
vexti og lánstíma.
Engin arðsemisjónarmið liggja
til grundvallar þessari fyrirgreiðslu.
Þrýstihópi landbúnaðarins hefur tekizt að
gera síaukna landbúnaðarframleiðslu að
almennu trúaratriði.
TMM_3_2018.indd 107 23.8.2018 14:19