Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Side 67

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Side 67
„ D r a u m u r i n n u m f é ð í S a u ð f r í ð a r s v e i t “ TMM 2018 · 4 67 rænan, fjálglegan og orðríkan; hann kemst oft einkennilega að orði og er gjarn á að sjá hið stóra í því smáa, hefur dálæti á alhæfingum um lögmál mannlífsins sem hljóma glæsilega, skrifar í þeim skilningi alls ekki ólíkt hinum miklu skáldsagnahöfundum 19. aldar í Evrópu á borð við Tolstoy – skrifin rúma „allt“ að mati höfundarins, spanna alla heimsmyndina, án þess að við skulum þó ganga of langt í þessari samlíkingu: eða kannski eru sveitahöfðingjabókmenntir alls staðar svipaðar. Þetta er hljómmikill stíll, verður stundum myrkur en hins vegar leynir sér aldrei ákefð höfundar að segja okkur frá því sem hann telur í frásögur færandi og ekki fer á milli mála að hér skrifar höfundur sem þekkir lífið og mennina. Þátturinn af Sigurði smala er í bókinni Smiður Andrésson og fleiri þættir sem út kom hjá bókaútgáfunni Norðra í Þjóðfræðiflokki árið 1965. Móðir mín gaf mér þessa bók, enda eftir náfrænda okkar sem hún hafði mætur á. Svona hefst þátturinn: Þetta verður engin ævisaga Sigurðar smala. Sigurður átti enga ævi, hann bara lifði. Ef til vill er þetta bara svolítill hnoðri af mínu eigin ævireifi, sem ég spinn í þennan lopa, en um Sigurð smala. Við Sigurður smali áttum svolítið saman að sælda sem ef til vill má kalla sögu. Ef annan hvorn okkar hefði vantað í þessa samansæld, væri hér ekki um neina sögu að ræða. Enginn mundi hafa haft neitt af Sigurði að segja, ef ég hefði ekki komið til sögu hans. Hann var bara einn lítill dropi frá hinni miklu ofankomu mannlífsins og hann flaut á mannhafinu langan tíma, án þess að glitra neitt á heimsvísu; svo sökk hann, eins og allir mannhafsins dropar. En á efstu dögum skaut hann gneista af örlögum sínum, móti sögutilfinningu sem var einstæð fyrir hann – og mig. Sigurður var skráður Jónsson í Markabók Norður-Múlasýslu, fyrir markinu: sneið- rifað framan hægra og gagnbitað vinstra, og brennimarkið hans var auðvitað: Smali. Annars staðar kom nafnið hans ekki á prent og hvergi hafði það þýðingu að prenta það annars staðar. Það voru það margar kindur með þessu marki, að það var betra að prenta það í markaskránni. Hver þessi Jón var og með hvaða konu hann átti Sigurð smala kemur þessu máli ekkert við. Og Sigurði smala kom það ekkert við heldur. Hann hafði lítið sem ekkert af foreldrum að segja. Hann var svo einn og einstakur að upp- runa og örlögum að það hefur enga þýðingu að færa hann til neinnar ættar. Og það hefur engin ætt neitt upp úr því að telja Sigurð smala í sínum ættarhring. Eftir að Benedikt hefur nokkur fleiri orð um það að ekki sé til neins að hnýs- ast í ættfræði Sigurðar smala – svona eins og til að gulltryggja það að forvitni lesandans sé vakin um einmitt þessar þýðingarlausu ættir – þá segir hann frá því, með nokkrum semingi þó, að Sigurður hafi fæðst og alist upp í Horna- firði en komið úr Skaftafellssýslu á Jökuldalinn um tvítugsaldurinn, eins og Benedikt orðar það, „einn í eins konar mannstraumi sem lá úr þeirri sýslu austur í Múlaþing og einkum á Jökuldal um þessar mundir.“ En Sigurður átti eftir að ala manninn alla tíð á Skjöldólfsstöðum. Síðan leitast Benedikt við að lýsa þessum Skaftfellingum sem fluttu í Jökuldalinn á þessum árum upp úr 1890, þegar aðrir landsmenn fóru unnvörpum til Ameríku: TMM_4_2018.indd 67 6.11.2018 10:22
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.