Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Page 67

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Page 67
„ D r a u m u r i n n u m f é ð í S a u ð f r í ð a r s v e i t “ TMM 2018 · 4 67 rænan, fjálglegan og orðríkan; hann kemst oft einkennilega að orði og er gjarn á að sjá hið stóra í því smáa, hefur dálæti á alhæfingum um lögmál mannlífsins sem hljóma glæsilega, skrifar í þeim skilningi alls ekki ólíkt hinum miklu skáldsagnahöfundum 19. aldar í Evrópu á borð við Tolstoy – skrifin rúma „allt“ að mati höfundarins, spanna alla heimsmyndina, án þess að við skulum þó ganga of langt í þessari samlíkingu: eða kannski eru sveitahöfðingjabókmenntir alls staðar svipaðar. Þetta er hljómmikill stíll, verður stundum myrkur en hins vegar leynir sér aldrei ákefð höfundar að segja okkur frá því sem hann telur í frásögur færandi og ekki fer á milli mála að hér skrifar höfundur sem þekkir lífið og mennina. Þátturinn af Sigurði smala er í bókinni Smiður Andrésson og fleiri þættir sem út kom hjá bókaútgáfunni Norðra í Þjóðfræðiflokki árið 1965. Móðir mín gaf mér þessa bók, enda eftir náfrænda okkar sem hún hafði mætur á. Svona hefst þátturinn: Þetta verður engin ævisaga Sigurðar smala. Sigurður átti enga ævi, hann bara lifði. Ef til vill er þetta bara svolítill hnoðri af mínu eigin ævireifi, sem ég spinn í þennan lopa, en um Sigurð smala. Við Sigurður smali áttum svolítið saman að sælda sem ef til vill má kalla sögu. Ef annan hvorn okkar hefði vantað í þessa samansæld, væri hér ekki um neina sögu að ræða. Enginn mundi hafa haft neitt af Sigurði að segja, ef ég hefði ekki komið til sögu hans. Hann var bara einn lítill dropi frá hinni miklu ofankomu mannlífsins og hann flaut á mannhafinu langan tíma, án þess að glitra neitt á heimsvísu; svo sökk hann, eins og allir mannhafsins dropar. En á efstu dögum skaut hann gneista af örlögum sínum, móti sögutilfinningu sem var einstæð fyrir hann – og mig. Sigurður var skráður Jónsson í Markabók Norður-Múlasýslu, fyrir markinu: sneið- rifað framan hægra og gagnbitað vinstra, og brennimarkið hans var auðvitað: Smali. Annars staðar kom nafnið hans ekki á prent og hvergi hafði það þýðingu að prenta það annars staðar. Það voru það margar kindur með þessu marki, að það var betra að prenta það í markaskránni. Hver þessi Jón var og með hvaða konu hann átti Sigurð smala kemur þessu máli ekkert við. Og Sigurði smala kom það ekkert við heldur. Hann hafði lítið sem ekkert af foreldrum að segja. Hann var svo einn og einstakur að upp- runa og örlögum að það hefur enga þýðingu að færa hann til neinnar ættar. Og það hefur engin ætt neitt upp úr því að telja Sigurð smala í sínum ættarhring. Eftir að Benedikt hefur nokkur fleiri orð um það að ekki sé til neins að hnýs- ast í ættfræði Sigurðar smala – svona eins og til að gulltryggja það að forvitni lesandans sé vakin um einmitt þessar þýðingarlausu ættir – þá segir hann frá því, með nokkrum semingi þó, að Sigurður hafi fæðst og alist upp í Horna- firði en komið úr Skaftafellssýslu á Jökuldalinn um tvítugsaldurinn, eins og Benedikt orðar það, „einn í eins konar mannstraumi sem lá úr þeirri sýslu austur í Múlaþing og einkum á Jökuldal um þessar mundir.“ En Sigurður átti eftir að ala manninn alla tíð á Skjöldólfsstöðum. Síðan leitast Benedikt við að lýsa þessum Skaftfellingum sem fluttu í Jökuldalinn á þessum árum upp úr 1890, þegar aðrir landsmenn fóru unnvörpum til Ameríku: TMM_4_2018.indd 67 6.11.2018 10:22
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.