Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Síða 67

Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Síða 67
„ D r a u m u r i n n u m f é ð í S a u ð f r í ð a r s v e i t “ TMM 2018 · 4 67 rænan, fjálglegan og orðríkan; hann kemst oft einkennilega að orði og er gjarn á að sjá hið stóra í því smáa, hefur dálæti á alhæfingum um lögmál mannlífsins sem hljóma glæsilega, skrifar í þeim skilningi alls ekki ólíkt hinum miklu skáldsagnahöfundum 19. aldar í Evrópu á borð við Tolstoy – skrifin rúma „allt“ að mati höfundarins, spanna alla heimsmyndina, án þess að við skulum þó ganga of langt í þessari samlíkingu: eða kannski eru sveitahöfðingjabókmenntir alls staðar svipaðar. Þetta er hljómmikill stíll, verður stundum myrkur en hins vegar leynir sér aldrei ákefð höfundar að segja okkur frá því sem hann telur í frásögur færandi og ekki fer á milli mála að hér skrifar höfundur sem þekkir lífið og mennina. Þátturinn af Sigurði smala er í bókinni Smiður Andrésson og fleiri þættir sem út kom hjá bókaútgáfunni Norðra í Þjóðfræðiflokki árið 1965. Móðir mín gaf mér þessa bók, enda eftir náfrænda okkar sem hún hafði mætur á. Svona hefst þátturinn: Þetta verður engin ævisaga Sigurðar smala. Sigurður átti enga ævi, hann bara lifði. Ef til vill er þetta bara svolítill hnoðri af mínu eigin ævireifi, sem ég spinn í þennan lopa, en um Sigurð smala. Við Sigurður smali áttum svolítið saman að sælda sem ef til vill má kalla sögu. Ef annan hvorn okkar hefði vantað í þessa samansæld, væri hér ekki um neina sögu að ræða. Enginn mundi hafa haft neitt af Sigurði að segja, ef ég hefði ekki komið til sögu hans. Hann var bara einn lítill dropi frá hinni miklu ofankomu mannlífsins og hann flaut á mannhafinu langan tíma, án þess að glitra neitt á heimsvísu; svo sökk hann, eins og allir mannhafsins dropar. En á efstu dögum skaut hann gneista af örlögum sínum, móti sögutilfinningu sem var einstæð fyrir hann – og mig. Sigurður var skráður Jónsson í Markabók Norður-Múlasýslu, fyrir markinu: sneið- rifað framan hægra og gagnbitað vinstra, og brennimarkið hans var auðvitað: Smali. Annars staðar kom nafnið hans ekki á prent og hvergi hafði það þýðingu að prenta það annars staðar. Það voru það margar kindur með þessu marki, að það var betra að prenta það í markaskránni. Hver þessi Jón var og með hvaða konu hann átti Sigurð smala kemur þessu máli ekkert við. Og Sigurði smala kom það ekkert við heldur. Hann hafði lítið sem ekkert af foreldrum að segja. Hann var svo einn og einstakur að upp- runa og örlögum að það hefur enga þýðingu að færa hann til neinnar ættar. Og það hefur engin ætt neitt upp úr því að telja Sigurð smala í sínum ættarhring. Eftir að Benedikt hefur nokkur fleiri orð um það að ekki sé til neins að hnýs- ast í ættfræði Sigurðar smala – svona eins og til að gulltryggja það að forvitni lesandans sé vakin um einmitt þessar þýðingarlausu ættir – þá segir hann frá því, með nokkrum semingi þó, að Sigurður hafi fæðst og alist upp í Horna- firði en komið úr Skaftafellssýslu á Jökuldalinn um tvítugsaldurinn, eins og Benedikt orðar það, „einn í eins konar mannstraumi sem lá úr þeirri sýslu austur í Múlaþing og einkum á Jökuldal um þessar mundir.“ En Sigurður átti eftir að ala manninn alla tíð á Skjöldólfsstöðum. Síðan leitast Benedikt við að lýsa þessum Skaftfellingum sem fluttu í Jökuldalinn á þessum árum upp úr 1890, þegar aðrir landsmenn fóru unnvörpum til Ameríku: TMM_4_2018.indd 67 6.11.2018 10:22
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.