Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Blaðsíða 169

HJAlTI HuGASOn
174
loks hinn algeri dauði við. Lifendur eru hins vegar endanlega dauðir og gleymdir
hinum látnu sökum þess algleymis sem í dauðanum felst.57 Í mun yngra ljóði
leitar svo svipuð spurning á eins og vart verður í öðrum hluta Haustaugna (2018)
en hann ber yfirskriftina „Úr orðum þess sem eftir lifir. Vinaminni“. Annað ljóðið í
þeim hluta hefur titilinn „Stakar stundir hjá gröfum“ og fellur í flokk kirkjugarðs-
ljóðanna. Þar vitjar ljóðmælandi grafa „tryggðavina“ sem hvíla undir „kyrrðar -
fargi moldarinnar“ meðan ljóðmælandi á þess enn kost og „að finna til lífsins“.
(Haustaugu, 29, 28) Á göngu sinni milli grafanna kemst hann að þeirri niðurstöðu
að þrátt fyrir allt byggi lifendur og látnir sama, altæka heim:
Hið óræða —
ekki stafar því hingað handan yfir
leyndardómsfull landamæri.
Staðfesta þess er hér:
í stundarheiminum sjálfum
fellt við upphafsþrumuna
í alla sköpun.
Þeir sem þögn jarðar geymir
og þeir sem lífs njóta
búa hlið við hlið
í heimi sem er einn
og altækur. (Haustaugu, 33)
Bakgrunnur að hugleiðingunni um lifendur og látna sem samborgara í einum, al-
tækum heimi kemur vel fram í þeirri „heimsmynd“ sem birtist í upphafshending-
um ljóðsins. Þar er því hafnað að milli hinnar óræðu handanlægu víddar og þeirr-
ar „þessa-heimslegu“ séu staðsett skýr mæri.58 Þvert á móti er litið svo á að „hið
óræða“ sé hluti af efnisheiminum.59 Þessi sýn samræmist tveimur meginstefjum
sem ganga í gegnum þá mynd af dauðanum sem blasir við í ljóðheimi Hannesar:
að handan við lífið bíði ekkert og að jörðin sé miklu meira en nóg.
Í þessu ljóði er sett fram afdráttarlaust viðhorf til sambands hins tímanlega
og eilífa, „stundarheimsins“ og „hins óræða“. Ljóðmælanda virðist líka mikið
57 Hér gætir hugmyndar um kognitíft framhaldslíf, sbr. lífeðlisfræðilega hugmynd í „Í
kirkjugarði“.
58 Hér má líta svo á að hér gæti algyðistrúar. Sjá þó síðar.
59 Sama sýn virðist koma fram löngu síðar í „Fyrirburði“ þar sem segir að himnaríki hafi
færst til „ókennilegra uppheima“ við nokkurs konar sekúlaríseringu eða afhelgun.