Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Side 173

HJAlTI HuGASOn
178
málum sem líta má á sem yfirnáttúruleg? Er afhjúpun „hins hulda“ sinnar eigin
tegundar, sui generis á máli guðfræðinnar, eða opinberast hið hulda í náttúrulegum
fyrirbærum, til dæmis fegurð himins og jarðar, páskaliljum eða kerti á borði?
Hér eru einnig undir stórar spurningar um guðdóminn og sjálfsafhjúpun eða
birtingarmyndir hans: hvort guð sé handanlægur eða „þessa-heimslegur“, hvort
guð búi og starfi í náttúrunni eða standi ætíð og eðli sínu samkvæmt utan hennar
og þeirra lögmála sem hún lýtur. loks er hér einnig spurt um guðsmyndina: er
guð dómari sem dæmir samkvæmt eigin lögmálum — vonandi af réttlæti — eða
er hann umburðarlyndur kærleikur sem dæmir hvorki lifendur né dauða? Hér
má því segja að hreyft sé við mörgum meginstoðum kristninnar. Sé litið svo á að
í ljóðinu sé ekki tæpt á neinum svörum nægir að benda á að síðar átti skáldið eftir
að staðhæfa að „hið óræða“ sé staðfest í „stundarheiminum sjálfum“ eins og fyrr
er rætt. Svarið við spurningunni í „Endurkomu“ varð því fyrir rest að hið hulda
búi í fyllingu sinni í sólstafnum sem gyllir Skagafjarðarfjöllin í ljóðmyndinni.67
Í „Endurkomu“ er aðeins vikið með óbeinum hætti að kristi. Það kemur þó
fyrir að opinberun hans er sett fram með beinskeyttara móti en frumþáttur krist-
innar trúar felst einmitt í að Guð hafi opinberast mönnum í honum. Sterka krists-
nánd má skynja í ljóðinu „Í styrjöldinni“.68 Þar vitjar ljóðmælandi (þýskrar?)
dómkirkju sem staðið hefur af sér loftárásir í borg þar sem allt er hrunið sem
hrunið getur. Það er haust og loft þrútið og lævi blandið. Innst í kirkjunni hangir
róða sem lýstist að hluta upp af geisla sem fellur inn um rósaglugga.69 Frammi
fyrir krists-myndinni heyrir ljóðmælandi rödd sem segir:
[…]
Myrkur. Þó greini ég andlitin enn.
Og öðru hverju blikar á hjálma.
Ég heyri grátið, sé hlakkandi menn
sé hendur sem upp um krosstréð fálma.
Í síðu og höndum ég sviðann finn.
Sveiti og blóð er sú flík sem ég klæðist.
En þú sendir mig, ég er sonur þinn
ég er sjálfur þú. nú dey ég — og fæðist. (211)
67 Hér má líta svo á að um algyðistrú sé að ræða. Sjá þó síðar.
68 Ort 1970, birtist í Rímblöð.
69 Gluggi helgaður Maríu guðsmóður.