Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Blaðsíða 80

KVIðRISTARINN Í KAUPMANNAHÖFN
85
einnig ávörpuð af sögumanni og ná orð hans einkar vel utan um hvað ræðir:
„Sögurnar mögnuðust við hverja frásögn og það sem áður var stakur atburður
sem vart gat ógnað almenningi var nú orðið að morðfaraldri sem lét engan
óhultan.“ (238) Það er þó vissulega raðmorðingi á götunum í Kaupmannahöfn
en hann fýsir þó í allt annars konar blóð en barnablóð eins og Halldór kemst að
raun um þegar yfir hann rís stór skuggi á göngunni heim frá Assistens-kirkju-
garðinum og hann myrtur, skorinn upp og nýra úr honum tekið.
Þau sem verða morðingjanum einkum að bráð í sögu Sölva Björns eru karl-
menn á besta aldri, hvítir á hörund, efnaðir eða vel menntaðir eins og Halldór.
Að sama skapi herjar þessi „plága“ einna helst á Íslendinga sem eru um leið ann-
ars flokks þegnar í borginni. Orð Andersens yfirlæknis á konunglega spítalanum
eru meðal þess sem vitna um þessi viðhorf. Í eftirfarandi klausu ræðir hann við
undirmann sinn, unglækninn og Íslendinginn Finn Kóperníkus, sem jafnframt
er aðalhetja sögunnar og vitundarmiðja. Finnur er uppeldisbróðir Halldórs úr
Vatnsdal í Austur-Húnavatnssýslu og setur Andersen honum það verkefni að
leita illvirkjans. Það gerir hann lengi án nokkurs árangurs enda morðinginn
einkar klókur og fær á sínu sviði líkt og bókmennta-raðmorðingjar jafnan eru:
Þitt samfélag á skilið að einhver einbeiti sér einu sinni að því að kom-
ast til botns í dauðsfalli innan ykkar raða. Þið dettið í stiga og fallið í
síki. Narratívan um ykkur Íslendinga er sú að þið séuð algjörir aular.
Ég þykist vita aðeins betur, þótt ég sé aldrei viss um neitt. Stúdenta-
vinir þínir á Regens-Garði og Bókmenntafélagið ykkar íslenska
keppist nú við að fá slitið þjóðasamstarfi við Dani. Það er gott og vel.
Ef þið getið staðið á eigin fótum þá megið þið það mín vegna. Ég sé
þó ekki að stundin sé runnin upp. Þið verðið að hafa þolinmæði til þess
að verða sjálfstæð. Eins og þú verður að hafa þolinmæði ef þú ætlar að
endast í embætti hér á spítalanum (46).
Enda þótt lesendur séu orðnir þaulvanir að lesa um „ólíklegustu“ glæpi sem ger-
ast hér á landi í sögum er engu að síður vandasamt að heimfæra raðmorðingjann
yfir á Ísland og takast höfundar mismunandi á við það. Eins og fyrr segir, og
Kevin D. Haggerty ræðir um í grein sinni, er raðmorðinginn afsprengi ákveðins
veruleika sem nútíminn ól af sér og á miklu fremur heima í stærra, fjölbreytt-
ara og lagskiptara samfélagi.51 Sölvi Björn leysir þetta vandamál á einkar hag-
kvæman og skapandi hátt með því að skrifa sögulega glæpasögu og færa lesendur
til þess tíma þegar Kaupmannahöfn var höfuðstaður Íslands. Um leið opnast
51 Kevin Haggerty, „Modern serial killers“, bls. 173.