Úrval - 01.06.1947, Blaðsíða 8

6
TÍRVAL
ást. Hann þráði félagsskap, en
heyrnarleysi hans og óþjál
framkoma var eins og hár, óbif-
anlegur veggur milli hans og
annarra manna. Hann eignaðist
aldrei einlægan vin. Og liann
kynntist aldrei mannlegri ást.
Hann öðlaðist lýðhylli, en gagn-
rýnendurnir afneituðu honum.
Um tónlist hans sögðu þeir, að
hún væri ruglingsleg, einræn, til-
finningalaus, tilgerðarleg, sjúk-
leg, ofhlaðin, villt, hávaðasöm.
Mestu listaverk hans mættu af-
skiptaleysi meðan hann lifði.
Það valt á ýmsu í lífi hans.
Hann átti nánast aldrei pen-
inga. Og þjóðfélagsleg staða
hans var alla tíð óviðunandi.
En það, sem gerði allt þetta
hálfu verra, voru heimspekileg-
ar tilhneigingar hans. Hann var
fyrsta tónskáldiðj sem Inugleiddi
rök síns eigin lífs og allrar til-
verunnar. Hann áleit Kant mest-
an allra hugsuða. Shakespeare
stóð hjarta hans næst. Hann
dáði Goethe rnest allra rithöf-
unda; Schiller var honum ást-
fólgnastur. Og í tónlistinni voru
Bach og Mozart átrúnaðargoð
hans.
Hverjar urðu lífsskoðanir
hans við þessi vansælu skilyrði ?
Afneitaði hann lífinu? Varð
hann mannhatari ? Fyrirleit
hann ástina ? Líf hans var linnu-
laus barátta við örlögin. Það
var ekki nema eðlilegt, að bar-
átta mannsins við örlög sín væri
síendurtekið viðlag í verkum
hans. Enginn gat lýst einvígi
mannsins við örlög sín af jafn
sundrandi krafti og Beethoven.
En í þessari baráttu var það
alltaf maðurinn, sem bar sigur
af hólmi. Sjálfur beið Beethov-
en hvern ósigurinn á fætur öðr-
um fyrir örlögurn sínum; samt
er síðasti kafli Fimmtu symfó-
níunnar óður til lífsins, sem rís
ofar öllu öðru, í hrifningarfullri
játningu.
Hann varð sí og æ fyrir rang-
læti. Samt boðar básúnan í lok
Leonoraforleiksins af óþrjót-
andi ofurmagni: réttlætið lifði!
lifði til eilífðar! gat aldrei dáið!
Alla æfi þráði hann að eign-
ast konu, en þeirri þrá var aldrei
fullnægt. Samt reisir hann fórn-
fúsri konuást óbrotgjarnan
minnisvarða í Fidelio — þeirri
konuást, sem hann kynntist
aldrei sjálfur. Frelsisást hans
var ástríðufull og heit, og þjóð-
ir Evrópu stundu undir oki
harðstjórnar og afturhalds
meðan hann lifði. En í lok Eg-
montforleiksins boðar lúðraþyt-