Úrval - 01.06.1952, Síða 6

4
ÚRVAL
liós sem hún kemst á hærra
stig.
Ef við viljum leita þessara
meinsemda í einhverjum sér-
stökum þætti menningarinnar,
þá mun vænlegast að athuga
samskipti mannanna. Margt hef-
ur haft áhrif til gerbreyt-
inga á því sviði síðustu ára-
tugina. Sem mikilvægt dæmi
skulum við nefna hina öru fólks-
f jölgun. Svíum hefur f jölgað um
40% á síðustu 50 árum. Sam-
fara því gætir vaxandi tilhneig-
ingar hjá fólki til að safnast
í þéttbýli, einkum í stórborgir.
Hið margbrotna skipulag borg-
arlífsins knýr á um þá nauðsyn
að samskipti borgaranna verði
sem árekstraminnst. Allt þetta
nábýlisfólk hefur á hendi störf
í einhverri mynd, og náttúrleg
afleiðing þess verður að miklu
meira gerist nú en áður. Það
sem gerist berst jafnharðan til
allra með fréttatækjum nútím-
ans, svo sem blöðum, útvarpi og
kvikmyndum, svo að nokkur þau
helztu séu nefnd. Allt þetta
stuðlar að nánari snertingu
manna í milli. En sú snerting er
takmörkuð og erfitt að skil-
greina hana í fáum orðum.
Kannski mætti kalla hana yfir-
borðslega. Að minnsta kosti full-
nægir hún okkur ekki og gerir
okkur jafnvel gramt í geði.
Öll höfum við kynnzt þessari
gremju í einhverri mynd. Hún
er svo almenn, að í haust töld-
um við hér í Stokkhólmi nauð-
syn bera til að hefja baráttu
gegn því sem við kölluðum as-
ann á fólkinu. Allir virtust sam-
mála um, að asinn og óðagotið
væri óhóflegt og ylli andlegri
óáran í mannfólkinu. Sennilegra
er þó að þessu sé alveg öfugt
farið, óáranin sé orsök og as-
inn afleiðing. Það er skoðun mín,
að vegna hinnar stórauknu yfir-
borðslegu snertingar manna í
milli sæki á okkur svo margvís-
leg áhrif, að við ráðum ekki við
þau. Við getum ekki unnið úr
þeim á virkan hátt eins og hent-
ar hverjum einstakling. Við
verðum ofhlaðin og komumst
brátt í það ástand að við hætt-
um að gera tilraun til að melta
áhrifin og látum þau streyma
inn ómelt.
Nú höfum við frá öðrum svið-
um reynslu af því að ef maður
verður fyrir alltof sterkum á-
hrifum, þá bregzt hann stundum
við með ofsalegri og tilgangs-
lausri vöðvastarfsemi. Sumir
hafa kannski séð barn, sem ó-
vænt heyrir skip flauta, kasta
sér niður og sprikla með öllum
öngum. Ég hygg að gild ástæða
sé til að ætla að asinn sé væg
tegund samskonar viðbragðs-
hreyfinga. Hann er jafnhugsun-
arlaus, jafntilgangsalus og jafn-
óviðráðanlegur og viðbrögð
barnsins við flautinu. Hann er
sjálfsagt ekki tilkominn af því
að við höfum fleiri og mikilvæg-
ari störfum að sinna en áður, þó
að mörgum finnist það og vilji
skýra hann þannig. Sennilega
er orsakanna frekar að leita í