Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Page 152
RANNVEIG SVERRISDOTTIR
að snúa líkamanum og lyfta augabrúnum en hvort við eigum að hafa
sagnir í framsöguhætti eða viðtengingarhætti. Ef hver og einn talaði
táknmál eftir sínu höfði og setti eingöngu fram röð af myndum er ólík-
legt að samskiptin gengu upp. Kannski er nauðsynlegt í þessu skyni að
við endurskoðum viðhorf okkar til málfræðireglna og áttum okkur á því
að þær eru oft myndrænni en áður hefur verið talið.
Ef fallist er á hugmyndir Noams Chomsky um meðfædda málkunn-
áttu41 ætti að vera ljóst að málið er til í huga okkar en ekki munni og því
ætti ekki að skipta sköpum hvort það er tjáð með rödd eða höndum. Ef
allir fæðast með sömu meðfæddu hæfdeikana hljóta heyrnarlausir að hafa
sömu hæfileika til að læra mál og við sem heyrum, þeir finna sér einung-
is aðra leið til að koma málinu frá sér. Þannig á máltaka heyrnarlauss
barns sem elst upp við táknmál sér stað á sama hátt og heyrandi barns
sem elst upp við raddmál.42
I samfélagi okkar hefur hið talaða orð mikið vald og ekki þarf að
umgangast heyrnarlausa í langan tíma til að átta sig á því, þeir finna
greinilega fyrir vanmætti táknmálsins gagnvart hinu talaða orði.43 Hverju
þetta sætir er erfitt að segja til um en kannski gætir enn áhrifa táknmáls-
sinnanna sem héldu því fram að raddmálin væru tilviljanakenndari en
táknmál en túlkunin hafi snúist við og nú þyki hið tilviljanakennda og
huglæga á einhvern hátt æðra en hið myndræna. Ef vel er að gáð eru
raddmál hins vegar mjög myndræn og við leitumst jafnvel við að umorða
hið huglæga og gera það myndrænna svo auðveldara sé að skilja það.44
Hvernig sem á það er litið þá innihalda táknmál mjög myndrænan
orðaforða og ekki eru endilega skýr skil á milli orða og mynda. Eg veit
ekki hvort það er nauðsynlegt (eða mögulegt) að skilgreina tákn sem
annað hvort orð eða mynd, en spyr að lokum: Hvað er svona slæmt við
myndir?
Introduction, Oxford, UK og Cambridge, USA: Blackwell, 1991, bls. 3-4.
42 Elisabeth Engberg-Pedersen, „Modersmál og andetsprog“ í Tegnsprog somfag i und-
ervistiingen af deve og h&rehœmmede, Danske Doves Landsforbund, 1987, bls. 6-9,
bls. 9.
43 Valgerður Stefánsdóttir ræðir þetta í nýlegri M.A. ritgerð sinni í uppeldis- og
menntunarfræði. Sjá Valgerður Stefánsdóttir, Málsamfélag heymarlausra: Um sam-
skipti á milli táknmálstalandi og íslenskutalandi fólks, óbirt M.A. ritgerð við Háskóla
íslands, 2005, bls. 90-91.
44 Sbr. umræðu Lakoffs og Johnsons í Metaphors We Live By.
150