Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2010, Page 161
ISLENSKA OG ENSKA
þessum spurningum tengd félagslegum breytum, svo sem aldri, kyni,
tekjum og búsetu, eins og nánar er lýst hér á eftir.
Aður en við snúum okkur að því að skoða niðurstöðurnar er rétt að slá
örlitla varnagla um eðli þeirra spurninga sem spurt er í könnuninni og
hvaða lærdóma megi draga af þeim. Hafa ber í huga að símakönnun veit-
ir takmarkaða innsýn. Ekki gefst færi á að skyggnast á bak við viðbrögð
viðmælendanna, og þess vegna verður að gæta hófs í ályktunum um
raunverulegar ástæður íyrir svörunum eða um hugsanagang viðmæiend-
anna. Spurningar í svona könnun þurfa að vera einfaldar og gefa færi á
einföldum svörum sem auðvelt er að meta tölfræðilega. Könnunin er
megindleg (kvantitatív), frekar en eigindleg (kvalítatív). Hún kannar
„magn“ einfaldra breytna, en gerir litla tilraun til að kafa dýpra í „eðli“
hlutanna eða hvað liggur á bak við skoðanirnar og viðbrögðin við spurn-
ingunum. En til að afmarka efnið og gera umræðuna markvissari mun ég
einkum beina sjónum að þremur atriðum. I íyrsta lagi er auðvitað fróð-
legt að sjá einfaldlega hversu fyrirferðarmikil enskan er í daglegu lífi Is-
lendinga og hvað mönnum fínnst um þær aðstæður. I öðru lagi snúast
spurningarnar um skoðanir viðmælendanna á því hvort notuð séu of
mörg ensk orð og hvort búa eigi til nýyrði, og í þriðja lagi er spurt um
orðanotkun og hugsanleg áhrif á form málsins. I umfjölluninni hér á eft-
ir verður tekið mið af þessari þrískiptingu og til hægðarauka talað um
umdæmisspurningar, þ.e. spurningar um umdæmi enskunnar við hlið
íslensku (3.1), formræktarspurningar, þ.e. spurningar um álit á því
hvort huga eigi að formi málsins, t.d. með því að forðast tökuorð (3.2),
og orðnotkunarspumingar, þ.e. spurningar sem tengjast viðgangi orða
og raunverulegri notkun þeirra (3.3).
3.1 Umdœmisspumingar: fyrirferð enskunnar
Könnunin sýndi að um það bil helmingur íslensku þátttakendanna
hafði notað ensku flesta daga eða oft á dag í vikunni á undan, 33%
höfðu notað ensku einu sinni eða minna, og einungis fjórðungur hafði
ekld haft nein not fyrir ensku (Viðauki 1,=V1). Flestir þeirra 599 sem
höfðu notað ensku höfðu lesið bækur (57%), 51% þessa hóps hafði tal-
að ensku í vinnunni og 44% höfðu skrifað ensku í vinnunni. Þriðjung-
ur hafði talað ensku í frítíma, en 23% höfðu skrifað ensku í frítíma sín-
um. Þessi enskunotkun er meiri en hjá öðrum Norðurlandabúum eins
og sjá má á mynd 1 (sjá næstu síðu).
J59